Η πρώτη μαζική διείσδυση ρωσικών drones στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ έφερε στην επιφάνεια σημαντικά διδάγματα για τις σύγχρονες απειλές και τρόπους αντιμετώπισής τους. Το χαμηλό ποσοστό καταρρίψεων, λίγο πάνω από 20%, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσαν οι Πολωνοί (4 από 19 drones), αποκαλύπτει την απόσταση μεταξύ του εξοπλιστικού δόγματος της Συμμαχίας και της πραγματικότητας, στην οποία η Ουκρανία έχει προσαρμοστεί με επιτυχία, καταρρίπτοντας πάνω από το 90% των drones.

Η «Κ» επιχειρεί να αναλύσει τα διδάγματα από την «εισβολή» της Τετάρτης, εστιάζοντας στην ευαλωτότητα της νατοϊκής και, κυρίως, της ελληνικής αεράμυνας σε επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Η Αθήνα έχει εξαγγείλει τη δημιουργία ενός αμυντικού «θόλου» για την αντιμετώπιση μη επανδρωμένων απειλών σε αέρα, θάλασσα και βυθό. Ωστόσο, δεν έχουν γίνει ακόμη ενέργειες για την προμήθεια ή τη διασύνδεση των απαραίτητων οπλικών συστημάτων και κέντρων επιχειρήσεων. Η ταχεία πρόοδος της στρατιωτικής τεχνολογίας, ειδικά η μαζική παραγωγή φθηνών drones και η χρήση τεχνητής νοημοσύνης, καθιστούν παρωχημένα ακόμη και σύγχρονα συστήματα.

Η ελληνική και η νατοϊκή αεράμυνα έχουν σχεδιαστεί για συμβατικά αεροσκάφη και, σε μικρότερο βαθμό, για βαλλιστικές επιθέσεις. Οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, στην Ουκρανία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ δείχνουν ότι ο πόλεμος έχει αλλάξει.

Η επιτυχία της ουκρανικής και της ισραηλινής αεράμυνας βασίζεται στην ταχεία προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Το λογισμικό ηλεκτρονικού πολέμου των ουκρανικών συστημάτων ανανεώνεται κάθε εβδομάδα, ενώ τα δυτικά συστήματα ανανεώνονται σε ετήσια ή πενταετή βάση. Οι Ισραηλινοί ανέπτυξαν το Iron Dome, ένα εγχώριο σύστημα πολυστρωματικής αεράμυνας που προσαρμόζεται στις εκάστοτε απειλές.

Η Ελλάδα, εξαρτώμενη από ξένους κατασκευαστές, δυσκολεύεται να προσαρμόσει τα συστήματά της στις σύγχρονες απειλές.

Ο Δημήτρης Κώττας, μηχανολόγος μηχανικός και ιδρυτής της Delian, δήλωσε στην «Κ»: «Οι ανάγκες δεν καλύπτονται μόνο με την αγορά συστημάτων αλλά απαιτούν δυνατότητες εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής πυραύλων και οχημάτων αναχαίτισης, ώστε να έχουμε τους απαιτούμενους ρυθμούς αναπλήρωσης απέναντι σε επιθέσεις κορεσμού και εγχώριας ανάπτυξης λογισμικού ηλεκτρονικού πολέμου και τεχνητής νοημοσύνης, για να προσαρμόζονται τα ηλεκτρονικά αντίμετρα με την απαιτούμενη ταχύτητα».

Στρατιωτική πηγή ανέφερε στην «Κ» ότι τα τουρκικά drones μπορούν να διεξάγουν αποστολές ISR στα ανατολικά σύνορα και τα νησιά της Ελλάδας, χαρτογραφώντας αμυντικές θέσεις και παρακολουθώντας τις ναυτικές κινήσεις. Επιπλέον, τα περιπλανώμενα πυρομαχικά τους θα μπορούσαν να απειλήσουν κρίσιμες υποδομές, όπως αεροδρόμια και συστήματα αεράμυνας.

Πώς μπορεί να αντιμετωπίσει η Ελλάδα αυτή την ασύμμετρη απειλή;

«Η απάντηση βρίσκεται σε μια πολυεπίπεδη, ολοκληρωμένη αμυντική στρατηγική. Πρώτα και κύρια είναι η συνεχής επένδυση σε σύγχρονα συστήματα αεράμυνας. Η απόκτηση γαλλικών αεροσκαφών Rafale από την και τα σχέδια αναβάθμισης του στόλου των F-16 σε Viper είναι κρίσιμα βήματα. Αυτά τα προηγμένα αεροσκάφη μπορούν να εμπλακούν με drones πέρα από την οπτική εμβέλεια. Επιπλέον, τα επίγεια συστήματα αεράμυνας μικρού έως μεσαίου βεληνεκούς (GBAD), όπως τα Mistral που αποκτήθηκαν πρόσφατα και η πιθανή απόκτηση μονάδων Patriot ή S-300, είναι απαραίτητα για τη δημιουργία μιας πυκνής αμυντικής ασπίδας πάνω από βασικά περιουσιακά στοιχεία» τονίζει πηγή.

Επιπλέον, η Ελλάδα πρέπει να επενδύσει σε δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου (EW) για την παρεμβολή των συνδέσμων διοίκησης, ελέγχου και πλοήγησης των drones. Ο συνδυασμός ηλεκτρονικού πολέμου με κυβερνοπολέμου προσφέρει μια οικονομικά αποδοτική μέθοδο εξουδετέρωσης.

Αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας περιέγραψε στην «Κ» τις δυσκολίες εντοπισμού και κατάρριψης μικρών και φθηνών drones: «Τα Shahed ή τα ακόμη μικρότερα, εμπορικού τύπου, drones είναι δύσκολο να εντοπιστούν εγκαίρως. Eχουν μικρή ηλεκτρομαγνητική υπογραφή (RCS), άρα είναι σχεδόν «αόρατα» στα ραντάρ, πετάνε χαμηλά και αργά και συνήθως δεν έχουν θερμική υπογραφή, άρα βασιζόμαστε κυρίως στην οπτική αναγνώριση ή και στην αξιοπιστία των αισθητήρων μας». Η χρήση πυραύλων Patriot, που κοστίζουν πάνω από τέσσερα εκατομμύρια δολάρια έκαστος, είναι ασύμφορη, οδηγώντας πολλές χώρες σε φθηνότερες λύσεις, όπως ελικόπτερα σε ρόλο κυνηγού drone ή ελαφρύ οπλισμό σε εκπαιδευτικά αεροσκάφη.

Το παράδειγμα της Πολωνίας είναι ενδεικτικό: ένα F-35 εξαπέλυσε πύραυλο AIM-9Χ (400.000 δολάρια) εναντίον ενός drone Gerbera (30-80 χιλιάδες δολάρια). Η μαζική παραγωγή φθηνών drones και οι επιθέσεις κορεσμού μπορούν εύκολα να εξαντλήσουν τα περιθώρια αντίδρασης του αμυνόμενου.

Η Ρωσία δοκίμασε τα νατοϊκά αντανακλαστικά, μαθαίνοντας για τους χρόνους αντίδρασης της αεράμυνας και την αποτελεσματικότητα των αντιμέτρων. Το ΝΑΤΟ και οι ευρωπαϊκές δυνάμεις αναγνωρίζουν την ανάγκη για αναδιάταξη του αμυντικού δόγματος και προσαρμογή στα νέα δεδομένα.