Η Μικρή Πρέσπα και το συνολικό οικοσύστημα της περιοχής κινδυνεύουν να αλλάξουν ριζικά λόγω της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με τους επιστήμονες της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ). Η σταθερή πτώση της στάθμης του νερού, που παρατηρείται από πέρυσι, απειλεί να συρρικνώσει τη λίμνη ή να τη μετατρέψει σε ένα στενό ποτάμι, με καταστροφικές συνέπειες για τη βιοποικιλότητα.

Ο βιολόγος και διδάκτωρ οικολογίας Γιώργος Κατσαδωράκης, επιστημονικός σύμβουλος της ΕΠΠ, επισημαίνει ότι «από το 1985 λόγω της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή της μείωσης των βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων, η Μεγάλη Πρέσπα άρχισε να χάνει νερό με αποτέλεσμα σήμερα να έχει χάσει 10 μέτρα από τη στάθμη της που αντιστοιχεί σε τεράστιες ποσότητες υδάτων». Ενώ η Μικρή Πρέσπα δεν είχε δείξει ανάλογες αλλαγές, από πέρυσι ξεκίνησε και σε αυτήν η πτώση της στάθμης λόγω της ανομβρίας, καθώς τροφοδοτείται κυρίως από βροχή και χιόνι. Επιπλέον, οι δύο λίμνες συνδέονται υδρολογικά, με νερά της Μικρής να φεύγουν υπογείως προς τη Μεγάλη Πρέσπα. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με τον κ. Κατσαδωράκη, ότι «στην πολύ μικρότερη λίμνη Πρέσπα θα αρχίσει να πέφτει η στάθμη της πολύ χαμηλά και σε λίγα χρόνια θα μειωθεί δραματικά ή ακόμη θα φτάσει σε σημείο να μετατραπεί σε ένα στενό ποτάμι».

Οι επιπτώσεις είναι ήδη εμφανείς στη βιοποικιλότητα της περιοχής, επηρεάζοντας τα πουλιά, τα ψάρια, τα άγρια ζώα, ακόμη και τους καλαμιώνες. Επιπλέον, οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν το νερό των λιμνών, ιδίως της Μικρής Πρέσπας, για την άρδευση των καλλιεργειών φασολιών, αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Ο κ. Κατσαδωράκης τονίζει ότι «η Μικρή Πρέσπα από πέρσι έχει χάσει κάτι λιγότερο από ένα μέτρο αλλά αυτή η πτώση θα γίνει πολύ μεγαλύτερη τα επόμενα χρόνια, όσο συνεχίζεται η κλιματική αλλαγή», εκφράζοντας τον φόβο ότι η λίμνη μπορεί να εξαφανιστεί μπροστά στα μάτια μας. Προτείνει να «κηρύξουμε συναγερμό και να συζητήσουμε πώς θα προσαρμοστούμε στις απότομες αλλαγές γιατί είμαι σίγουρος ότι στα επόμενα λίγα χρόνια η λίμνη δεν θα είναι αυτό που βλέπουμε τώρα».

Οι δύο λίμνες, που κάποτε ήταν μία, χωρίστηκαν με την πάροδο των ετών με μια λωρίδα γης πλάτους περίπου ενός χιλιομέτρου, κάτω από την οποία περνούν υπογείως τα νερά από την Μικρή στη Μεγάλη Πρέσπα. «Πρόκειται για δύο λίμνες με ξεχωριστή “συμπεριφορά” και πιστεύαμε ότι η στάθμη έπεσε μόνο στη Μεγάλη», αναφέρει ο κ. Κατσαδωράκης. «Εκτιμώ ότι αυτή η αλλαγή που ξεκίνησε πριν λίγο καιρό, θα συνεχιστεί και τα επόμενα 5 χρόνια θα υπάρξει τεράστια πτώση αυτού του οικοσυστήματος γι΄αυτό και πρέπει να κρούσουμε τον κώδωνα του κινδύνου στο κράτος και όλους τους αρμόδιους φορείς».

Η διευθύντρια της ΕΠΠ, Μυρσίνη Μαλακού, υπογραμμίζει την ανάγκη για προσαρμογή στις επερχόμενες αλλαγές, καθώς και για διασυνοριακή συνεργασία, αφού τη Μεγάλη Πρέσπα μοιράζονται η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία. «Πρέπει να σχεδιάσουμε παρεμβάσεις προσαρμοσμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να δώσουμε και χρόνο στο οικοσύστημα να αντιδράσει». Η Βιβή Ρουμελιώτου, υπεύθυνη τμήματος πολιτικής της ΕΠΠ, τονίζει ότι, παρά την ίδρυση του διασυνοριακού πάρκου Πρεσπών το 2000, δεν υπάρχει συνέχεια στην υλοποίηση δράσεων, με αποτέλεσμα το βάρος να πέφτει στους τοπικούς φορείς.

Οι μεγάλες αποικίες υδρόβιων πουλιών της Πρέσπας, που βρίσκονται κοντά στο νησάκι του Αγίου Αχίλλειου, έχουν πληγεί σοβαρά. «Φέτος έπεσαν τόσο πολύ τα νερά που οι νησίδες ενώθηκαν με τη στεριά και τα πουλιά έγιναν θήραμα για αλεπούδες, τσακάλια και αρκούδες. Επιτέθηκαν στις αποικίες, έφαγαν εκατοντάδες αυγά και νεοσσούς, ανάγκασαν ζευγάρια να φύγουν από τις φωλιές τους με αποτέλεσμα να έχουμε τη μικρότερη αναπαραγωγική επιτυχία ειδών από το 1983», λέει ο κ. Κατσαδωράκης. Προειδοποιεί ότι «άρα του χρόνου, αν δεν έχει νησίδες, δεν θα μπορούν να φωλιάσουν».

Η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών δίνει προτεραιότητα στην παρατήρηση της προσαρμογής του οικοσυστήματος και των ζώων στις αλλαγές. «Θα ακολουθήσουμε μια ήπια και προσεκτική παρέμβαση μέχρι να δούμε πως εξελίσσεται το σύστημα γιατί ζούμε σε μια μεταβατική εποχή», τονίζει η διευθύντρια της Εταιρίας. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν δρομολογηθεί παρεμβάσεις στο ποτάμι του Αγίου Γερμανού, που εκβάλει στη Μεγάλη Πρέσπα, για την απομάκρυνση ανθρωπογενών εμποδίων, συμβάλλοντας στη διατήρηση ενδημικών ειδών, κυρίως ψαριών.

Στους Ψαράδες, το μοναδικό ελληνικό χωριό στις όχθες της Μεγάλης Πρέσπας, η μείωση της στάθμης του νερού είναι εμφανής. Ο πρόεδρος της Ένωσης τουριστικών συναφών δραστηριοτήτων Πρεσπών, Θωμάς Μανούρης, δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ότι «από το 1984 το νερό έχει χάσει περίπου 10 μέτρα σε βάθος και έχουμε αρχίσει να έχουμε προβλήματα και στην καθημερινότητά μας γιατί ο κόσμος ζει από τις βαρκάδες με τους τουρίστες και το ψάρεμα». Χαρακτηρίζει «τραγική την κατάσταση φέτος αφού το νερό έχει φτάσει στη προβλήτα τα 15 έως 20 εκατοστά βάθος. Αποτέλεσμα είναι να μην μπορούν οι τουριστικές βάρκες με τους επισκέπτες να βγουν έξω ενώ δυσκολία αντιμετωπίζουν και οι ψαρόβαρκες».

Εκτιμά ότι «τις επόμενες μέρες δεν θα μπορεί να βγει καμία βάρκα τουλάχιστον απ΄αυτή την πλευρά. Η ανομβρία έχει στερέψει σ΄αυτό το σημείο τη λίμνη και το νερό κατεβαίνει περίπου ένα εκατοστό κάθε 3 μέρες», προσθέτοντας ότι έχουν ζητήσει την επέκταση της προβλήτας.