Στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, με κατεύθυνση προς το κέντρο, το 32% των οχημάτων που χρησιμοποιούν τη λωρίδα των λεωφορείων είναι ιδιωτικά αυτοκίνητα, το 26% είναι ταξί και το 23% μοτοσικλέτες. Μόλις το 12% της λωρίδας χρησιμοποιείται από τα λεωφορεία, για τα οποία προορίζεται.

Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη σε άλλες κεντρικές λεωφόρους. Σύμφωνα με έρευνα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, το 2023, τα λεωφορεία χρησιμοποιούσαν μόλις το 10% της λεωφορειολωρίδας στη Συγγρού, το 11% στη Σταδίου, το 19% στην Πειραιώς και το 5% στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Η πολιτικός μηχανικός και μηχανικός μεταφορών, Άρτεμις Κονταξή, διεξήγαγε έρευνα για το ΕΜΠ, η οποία κατέδειξε μια γενικότερη κατάχρηση των λεωφορειολωρίδων τα τελευταία χρόνια. Δεδομένα από επιτόπιες μετρήσεις σε δρόμους της Αθήνας (2021 και 2023) έδειξαν ότι τα Ι.Χ. και τα ταξί είναι οι κύριοι παραβάτες, εισερχόμενοι στις λωρίδες κυκλοφορίας λεωφορείων σε σημαντικά υψηλότερα ποσοστά σε σχέση με άλλα οχήματα, κυρίως κατά τις πρωινές ώρες αιχμής.

Διαπιστώθηκε, επίσης, αύξηση των παραβάσεων σε δρόμους με μεγαλύτερο μήκος και περισσότερες λωρίδες, καθώς και σε διαδρομές προς το κέντρο, όπου η κυκλοφοριακή πίεση είναι εντονότερη και οι οδηγοί παρακάμπτουν πιο συχνά τους κανόνες.

Ο Γιώργος Γιαννής, συγκοινωνιολόγος, καθηγητής στο ΕΜΠ και διευθυντής Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής του ΕΜΠ, σημειώνει ότι «όταν έγινε μία συντονισμένη παρέμβαση της Τροχαίας για την παράνομη είσοδο και στάθμευση στις λεωφορειολωρίδες, το Τμήμα μας στο Μετσόβιο προχώρησε σε μετρήσεις και έτσι έχουμε μία πρώτη εκτίμηση για το πώς μπορεί να βελτιωθεί η κινητικότητα των μέσων μεταφοράς στην Αθήνα, αν πράγματι “απελευθερωθούν” οι λεωφορειολωρίδες».

Σύμφωνα με τον καθηγητή, η μέση ταχύτητα των λεωφορείων μπορεί να αυξηθεί έως και 50% με ελεύθερες λεωφορειολωρίδες, μειώνοντας τον χρόνο άφιξης στον προορισμό στο μισό. «Η συχνότητα των δρομολογίων μπορεί να βελτιωθεί έως και 1,5 φορά από τα υπάρχοντα λεωφορεία βελτιώνοντας τη συνολική κινητικότητα στην πόλη», προσθέτει.

Ο νέος ΚΟΚ προβλέπει πρόστιμο 150 ευρώ για παράνομη κίνηση σε λεωφορειολωρίδα και 350 ευρώ για στάση ή στάθμευση. Επιπλέον, αφαιρείται η άδεια οδήγησης για 70 ημέρες και τα στοιχεία κυκλοφορίας του οχήματος για 30 ημέρες.

Ωστόσο, η ύπαρξη νομοθετικού πλαισίου δεν εξασφαλίζει την εφαρμογή του. Δεδομένου ότι οι λεωφορειολωρίδες στην Αττική ξεπερνούν τα 50 χιλιόμετρα, η αστυνόμευσή τους είναι πρακτικά αδύνατη.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, αναμένεται η τοποθέτηση 600 καμερών εντός των λεωφορείων, οι οποίες θα καταγράφουν την κυκλοφορία και θα εντοπίζουν παραβάσεις.

Από τον Ιούνιο έχει ξεκινήσει πιλοτική εφαρμογή με κάμερες σε 10 λεωφορεία, παρακολουθώντας την παραβατικότητα στις λωρίδες, την κατάσταση του οδοστρώματος και την κυκλοφοριακή πίεση. Οι κάμερες καταγράφουν ήδη δεδομένα στις γραμμές:

Β5: Σταθμός Λαρίσης – Λεωφόρος Αλεξάνδρας – Αγία Παρασκευή

608: Γαλάτσι – Ακαδημία – Νεκροταφείο Ζωγράφου

550: Παλαιό Φάληρο – Κηφισιά

909: Αγ. Βασίλειος – Αγ. Σοφία – Κρατικό Νίκαιας

Α7: Στουρνάρη – Κηφισιά (Πλατεία Πλατάνου)

831: Πειραιάς – Αιγάλεω

904: Πλατεία Καραϊσκάκη – Σταθμός Πειραιά – Φρεαττύδα (Κυκλική)

Ε14: Σύνταγμα – ΟΑΚΑ – Υπουργείο Παιδείας (Express)

035: Ανω Κυψέλη – Πετράλωνα – Ταύρος

227: Ανω Πετράλωνα – Αγ. Αρτέμιος

Οι κάμερες, τοποθετημένες στην μπροστινή όψη των λεωφορείων, εντοπίζουν οχήματα που παραβιάζουν τον ΚΟΚ, είτε εν κινήσει είτε σταθμευμένα. Τα δεδομένα καταγράφονται σε ειδική βάση δεδομένων των ΟΣΥ.

Πηγές του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών αναφέρουν ότι τα δεδομένα από τις κάμερες θα αποστέλλονται στην Οδική Υπηρεσία Συστημάτων Εποπτείας και Ασφάλειας (ΟΔΥΣΕΑΣ) για αξιολόγηση από την Τροχαία. Πριν από τη βεβαίωση της παράβασης, θα γίνεται αξιολόγηση βίντεο 10 δευτερολέπτων για να εκτιμηθεί αν υπάρχει πραγματική παράνομη χρήση της λωρίδας.

Οι κάμερες θα τοποθετηθούν σε 600 επιλεγμένα λεωφορεία που κινούνται ήδη σε λεωφορειολωρίδες και θα υποδειχθούν από τις ΟΣΥ.

Ο κ. Γιαννής επισημαίνει ότι υπάρχουν σημεία λεωφορειολωρίδων, όπως στην Ιπποκράτους και τη Χαριλάου Τρικούπη, που δεν χρησιμοποιούνται καθόλου λόγω παράνομης στάθμευσης. Οι κάμερες αναμένεται να λύσουν και αυτό το πρόβλημα.

Ο καθηγητής συμφωνεί ότι οι κάμερες θα βοηθήσουν στην ταχύτερη διέλευση των λεωφορείων, αλλά θεωρεί απαραίτητη τη σχεδίαση και υλοποίηση περισσότερων λωρίδων λεωφορείων εντός του αστικού ιστού, ώστε να διασφαλιστεί η προτεραιότητα των δημόσιων συγκοινωνιών.