Η χώρα μας βιώνει μια βαθιά θεσμική κρίση, και πολλοί βλέπουν την «σφραγίδα» του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη σε αυτήν.

Ενός πολιτικού που, το 2019, υποσχέθηκε μια νέα εποχή μεταρρυθμίσεων και επιστροφή στην "κανονικότητα", μετά από μια περίοδο διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ που άφησε βαθιά τραύματα. Δυστυχώς, η περίοδος εκείνη σημαδεύτηκε από την εργαλειοποίηση των θεσμών ως κύρια πρακτική άσκησης εξουσίας. Όμως, η πολυδιαφημισμένη επιστροφή στην "κανονικότητα" αποδείχθηκε μια καλά σχεδιασμένη απάτη. Το "επιτελικό κράτος", αντί να φέρει την αλλαγή, λειτούργησε σαν Δούρειος Ίππος, εδραιώνοντας τις καθεστωτικές πρακτικές του πρωθυπουργού.

Ο Μητσοτάκης συνέχισε να αντιμετωπίζει το κράτος ως λάφυρο, ως ένα εργαλείο για πελατειακή διαχείριση και αδιαφανή άσκηση εξουσίας, με επίκεντρο το Μέγαρο Μαξίμου. Στόχος του ήταν ο πλήρης έλεγχος των οικονομικών πόρων, η χειραγώγηση των θεσμικών αντίβαρων, ακόμα και μέρους των μέσων ενημέρωσης.

Μετά από μια δεκαετία χαμένη για τη χώρα και τις νεότερες γενιές λόγω της οικονομικής κρίσης, ο ελληνικός λαός περίμενε κάτι περισσότερο από απλές αλλαγές. Ήλπιζε σε ένα ριζικά διαφορετικό μοντέλο διακυβέρνησης, που θα χαρακτηριζόταν από διαφάνεια, λογοδοσία, αξιοκρατία και δικαιοσύνη. Δεν είναι τυχαίο ότι οι χώρες με ισχυρούς θεσμούς βρίσκονται στις υψηλότερες θέσεις των δεικτών ανταγωνιστικότητας και ευημερίας. Η εύρυθμη λειτουργία μιας Δημοκρατίας δεν είναι πολυτέλεια, αλλά μονόδρομος για την ηθική και αναπτυξιακή πρόοδο κάθε κοινωνίας.

Δυστυχώς, τα τελευταία έξι χρόνια, η πανδημία και οι άλλες κρίσεις χρησιμοποιήθηκαν ως δικαιολογία για χιλιάδες απευθείας αναθέσεις, αδιαφανείς συμφωνίες, έργα χωρίς διαγωνισμούς και επιδοτήσεις χωρίς κοινωνικό αντίκρισμα. Ακόμα χειρότερα, υπήρξε παντελής απουσία ουσιαστικής διαβούλευσης για κρίσιμες αποφάσεις. Ενώ ο απλός πολίτης παλεύει με την ακρίβεια, τις αυξήσεις στα ενοίκια, το ρεύμα και τα βασικά είδη διατροφής, κάποιοι "εκλεκτοί" της κυβέρνησης Μητσοτάκη φρόντισαν να έχουν έναν μόνιμα ανοιχτό λογαριασμό με το δημόσιο ταμείο.

Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Από την ενίσχυση των ολιγοπωλίων και την προνομιακή διανομή δισεκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, μέχρι το ρεκόρ μετακλητών υπαλλήλων και το όργιο απευθείας αναθέσεων, η κατάσταση είναι εξοργιστική.

Η κυβέρνηση δεν περιορίστηκε μόνο στη λεηλασία της διαφάνειας. Προχώρησε συστηματικά στην αποδυνάμωση των θεσμικών αντίβαρων και την απαξίωση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης. Γιατί η ασυδοσία και η ατιμωρησία πάνε χέρι-χέρι. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός αγνόησε δικαστικές αποφάσεις, όπως αυτή του ΣτΕ για το σκάνδαλο των υποκλοπών. Σε πολλές περιπτώσεις, χρησιμοποίησε κυνικά την κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να εμποδίσει την έρευνα της Δικαιοσύνης σε σοβαρές υποθέσεις που αφορούσαν υπουργούς του. Ακόμα και η λειτουργία της Βουλής έχει υποστεί ευτελισμό. Τα γεγονότα της προηγούμενης εβδομάδας είναι πρωτοφανή στα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης. Για να ελέγξει τη βούληση των βουλευτών του, επέτρεψε την παρουσία μόλις 8 βουλευτών στην Ολομέλεια, ενώ 80 βρίσκονταν σε καραντίνα στο σπίτι τους και 67 ψήφισαν επιστολικά. Αυτή η αμετροέπεια και η απόλυτη ασέβεια προς τους θεσμούς είναι σοκαριστική.

Τελικά, ποιος σέβεται την Δικαιοσύνη και τις ανεξάρτητες αρχές; Αυτός που τις αφήνει να κάνουν τη δουλειά τους ή αυτός που προσπαθεί να τις χειραγωγήσει; Αυτός που στηρίζει την ανεξαρτησία τους ή αυτός που παρεμβαίνει συστηματικά στον τρόπο λειτουργίας τους; Ο πρωθυπουργός φαίνεται να έχει ξεχάσει τις καταγγελίες του πριν από το 2019 και, σήμερα, συμπεριφέρεται σαν να υπάρχουν μόνο εχθροί ή πειθήνιοι υπηρέτες του Μαξίμου.

Η κυβέρνηση χρησιμοποίησε το κράτος ως εργαλείο πελατειακής διαχείρισης και αδιαφανούς άσκησης εξουσίας, με επίκεντρο το Μαξίμου και στόχο τον έλεγχο των οικονομικών πόρων και τη χειραγώγηση των θεσμικών αντίβαρων.

Εμείς, ως υπεύθυνη αξιωματική αντιπολίτευση, δεσμευόμαστε να υλοποιήσουμε ριζικές αλλαγές για να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς:

1. Αλλαγή στον τρόπο επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης, ώστε να μην αποτελεί μονοκομματική επιλογή.

2. Τροποποίηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών για να σταματήσουν τα φαινόμενα ασυλίας και ατιμωρησίας.

3. Απαγόρευση ανάληψης δημοσίων αξιωμάτων για τέσσερα χρόνια μετά τη συνταξιοδότηση των δικαστών, για να προστατευθεί η ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας.

4. Δημιουργία ενός στιβαρού θεσμικού πλαισίου για να μπει τέλος στη λεηλασία του δημοσίου χρήματος: Θέσπιση πλαφόν 5% στην αξία των απευθείας αναθέσεων επί του συνόλου των πιστώσεων της αναθέτουσας αρχής, κατάργηση των περιορισμών στην εφαρμογή του πλαφόν σε συγκεκριμένα είδη απευθείας αναθέσεων και μείωση του ανώτατου ποσού απευθείας αναθέσεων στις 20.000 ευρώ (πλέον ΦΠΑ). Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το 2024, το 76,7% των συμβάσεων υπογράφηκαν με απευθείας ανάθεση. Στην Ελλάδα, το 55% των διαγωνισμών καταλήγει σε μία μόνο προσφορά, ενώ στην Ε.Ε. το αντίστοιχο ποσοστό είναι 32%.

5. Θέσπιση ενός στιβαρού θεσμικού πλαισίου για την καταπολέμηση του μαύρου πολιτικού χρήματος. Η υπόθεση της χρηματοδότησης της "Ομάδας Αλήθειας" από ιδιώτες είναι αποκαλυπτική.

Αυτές είναι δομικές μεταρρυθμίσεις που έχουμε ήδη προτείνει στη Βουλή, αλλά η Νέα Δημοκρατία αρνείται να τις νομοθετήσει. Είναι παρεμβάσεις που ενισχύουν τη Δημοκρατία και την αποτελεσματικότητα του κράτους.

Η αξιοπιστία της κυβέρνησης βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο και η τελευταία της προσπάθεια είναι να παρασύρει μαζί της όλον τον πολιτικό κόσμο, οδηγώντας τον στην αναξιοπιστία, με απρόβλεπτες συνέπειες για τη σταθερότητα και την προοπτική της χώρας.

Το ΠΑΣΟΚ, μέχρι τις εθνικές εκλογές, θα συνεχίσει τον αγώνα για την πολιτική αλλαγή, γιατί ο λαός απαιτεί αλλαγή πορείας και όχι τη διαιώνιση της αδιαφάνειας και της παρακμής. Είναι στο χέρι μας να βάλουμε τέλος στα κλειστά κλαμπ εξουσίας και τις παλαιοκομματικές νοοτροπίες που μας οδήγησαν στο χείλος της καταστροφής την προηγούμενη δεκαετία.

Ο κ. Νίκος Ανδρουλάκης είναι πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ.