Περίπου το 40% των περιπτώσεων καρκίνου συνδέεται άμεσα με τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση προόδου της Αμερικανικής Ένωσης για την Έρευνα στον Καρκίνο (AACR) για το 2025.

Οι ειδικοί, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) από την Θεραπευτική Κλινική του Νοσοκομείου Αλεξάνδρα, συνοψίζουν τα βασικά σημεία της έκθεσης, τονίζοντας τη σημασία της πρόληψης μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής, εμβολιασμών και προστασίας από περιβαλλοντικούς κινδύνους.

Το κάπνισμα, παραμένει ο υπ’ αριθμόν ένα εχθρός, καθώς ευθύνεται για το 30% των θανάτων από καρκίνο στις ΗΠΑ. Παρά τη γενική μείωση του καπνίσματος, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα αρωματισμένα προϊόντα καπνού δημιουργούν νέους κινδύνους, ειδικά στους νέους. Η διακοπή του καπνίσματος, ακόμα και μετά από χρόνια καπνίσματος, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

Η παχυσαρκία, η ανθυγιεινή διατροφή, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και η έλλειψη άσκησης ενοχοποιούνται για πάνω από το 20% των νέων περιστατικών. Η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, ζαχαρούχων ποτών και επεξεργασμένων τροφών αυξάνει τον κίνδυνο. Αντίθετα, η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, ψαριού και δημητριακών ολικής άλεσης προσφέρει σημαντική προστασία. Παράλληλα, η σωματική δραστηριότητα συνδέεται άμεσα με τη μείωση του κινδύνου για εννέα διαφορετικούς τύπους καρκίνου.

Ο εμβολιασμός κατά του ιού HPV αποτελεί ασπίδα προστασίας, εξαλείφοντας σχεδόν τον κίνδυνο καρκίνων που σχετίζονται με τον ιό, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Δυστυχώς, τα ποσοστά εμβολιασμού συνεχίζουν να είναι χαμηλότερα από τα επιθυμητά, κυρίως στις ΗΠΑ, παρά τη διαθεσιμότητα του εμβολίου.

Η έκθεση σε επικίνδυνους ρύπους, χημικές ουσίες, ακτινοβολία και καρκινογόνους παράγοντες στο εργασιακό περιβάλλον αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο. Ακόμη, οι εργαζόμενοι σε βραδινές βάρδιες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για ορισμένες μορφές καρκίνου.

Το χρόνιο στρες, η κατάθλιψη και το άγχος φαίνεται να συνδέονται έμμεσα (μέσω ανθυγιεινών συνηθειών) και άμεσα (μέσω φλεγμονής και εξασθένησης του ανοσοποιητικού) με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου.

Συμπερασματικά, η πρόληψη απαιτεί ατομική ευθύνη και συλλογικές προσπάθειες. Οι πολιτικές που στοχεύουν στον περιορισμό του καπνίσματος, στην προώθηση της υγιεινής διατροφής, στην ενίσχυση της πρόσβασης σε εμβόλια και στη μείωση της περιβαλλοντικής έκθεσης σε καρκινογόνους παράγοντες μπορούν να μειώσουν σημαντικά την εμφάνιση του καρκίνου και να βελτιώσουν τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο.