Ο καρκίνος του παχέος εντέρου, που παλαιότερα θεωρούνταν ασθένεια των ηλικιωμένων, παρουσιάζει ανησυχητική αύξηση σε άτομα κάτω των 50 ετών, ιδιαίτερα σε χώρες υψηλού εισοδήματος όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η αιτία αυτής της αύξησης παραμένει ένα μυστήριο, ωστόσο μια νέα μελέτη ρίχνει φως σε μια πιθανή σχέση με τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα.

Μια ομάδα ερευνητών από το Mass General Brigham ανέλυσαν τις διατροφικές συνήθειες και τα αποτελέσματα ενδοσκοπήσεων σχεδόν 30.000 γυναικών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχουσες που κατανάλωναν τις μεγαλύτερες ποσότητες υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων είχαν 45% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αδενώματα, προκαρκινικές βλάβες που μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο του παχέος εντέρου σε νεαρή ηλικία, σε σύγκριση με όσες κατανάλωναν λιγότερο.

Ο Δρ. Άντριου Τσαν, επικεφαλής της μελέτης και διευθυντής της Μονάδας Κλινικής και Μεταφραστικής Επιδημιολογίας στο Mass General Brigham Cancer Institute, δήλωσε: «Τα ευρήματά μας υποστηρίζουν τη σημασία της μείωσης των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων ως στρατηγικής για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης επιβάρυνσης από πρώιμο καρκίνο του παχέος εντέρου». Και πρόσθεσε: «Ο κίνδυνος φαίνεται να αυξάνεται γραμμικά- όσο περισσότερα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα καταναλώνετε, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης πολυπόδων».

Η κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφών, δηλαδή έτοιμων προς κατανάλωση προϊόντων που συχνά περιέχουν υψηλά επίπεδα ζάχαρης, αλατιού, κορεσμένων λιπαρών και προσθέτων, έχει αυξηθεί παράλληλα με τα περιστατικά καρκίνου του παχέος εντέρου πρώιμης έναρξης (EOCRC). Η ομάδα του Δρ. Τσαν είχε ήδη εντοπίσει μια συσχέτιση μεταξύ αυτών των τροφίμων και του καρκίνου του παχέος εντέρου γενικότερα, αλλά αυτή είναι η πρώτη μελέτη που συνδέει άμεσα την κατανάλωσή τους με την πρώιμη εμφάνιση της νόσου.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από τη Nurses’ Health Study II, μια μακροχρόνια μελέτη με νοσηλεύτριες που γεννήθηκαν μεταξύ 1947 και 1964, μια γενιά που θεωρείται ήδη υψηλού κινδύνου για EOCRC. Ανέλυσαν 24 χρόνια δεδομένων από 29.105 γυναίκες που είχαν υποβληθεί σε τουλάχιστον δύο ενδοσκοπήσεις πριν από την ηλικία των 50 ετών, με σκοπό την ανίχνευση προκαρκινικών αλλοιώσεων. Οι συμμετέχουσες συμπλήρωναν επίσης διατροφικά ερωτηματολόγια κάθε τέσσερα χρόνια, από τα οποία οι ερευνητές υπολόγισαν τη μέση ημερήσια πρόσληψη υπερ-επεξεργασμένων τροφών. Παρόλο που οι διατροφικές πληροφορίες ήταν αυτοαναφερόμενες, αυτού του τύπου τα ερωτηματολόγια έχουν αποδειχθεί αξιόπιστα στην αποτύπωση των διατροφικών προτύπων.

Κατά μέσο όρο, οι συμμετέχουσες κατανάλωναν 5,7 μερίδες υπερ-επεξεργασμένων τροφών την ημέρα, ποσότητα που αντιστοιχούσε στο 35% των ημερήσιων θερμίδων, λίγο κάτω από τον μέσο όρο στις ΗΠΑ. Από τα αποτελέσματα των ενδοσκοπήσεων, οι ερευνητές εντόπισαν 2.787 γυναίκες με προκαρκινικούς πολύποδες. Όσες κατανάλωναν τις μεγαλύτερες ποσότητες (περίπου 10 μερίδες ημερησίως) είχαν 45% υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης συμβατικών αδενωμάτων, της βλάβης που συνδέεται περισσότερο με τον EOCRC, σε σύγκριση με όσες κατανάλωναν τις λιγότερες (περίπου 3 μερίδες ημερησίως).

Δεν διαπιστώθηκε, όμως, συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και της εμφάνισης οδοντωτών βλαβών (serrated lesions), ενός άλλου τύπου προκαρκινικής βλάβης που εξελίσσεται πιο αργά και δεν συνδέεται συχνά με τον EOCRC.

Ο Δρ. Τσαν τόνισε: «Ένα από τα πλεονεκτήματα της μελέτης μας ήταν ότι διαθέταμε λεπτομερή στοιχεία για άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως ο δείκτης μάζας σώματος, ο διαβήτης τύπου 2 και η χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών. Ακόμη και αφού λάβαμε υπόψη όλους αυτούς τους παράγοντες, η συσχέτιση με τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα παρέμενε ισχυρή».

Οι συγγραφείς της μελέτης υπογραμμίζουν ότι τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα δεν αρκούν από μόνα τους για να εξηγήσουν την αύξηση των περιστατικών καρκίνου του παχέος εντέρου πρώιμης έναρξης, και για αυτό συνεχίζουν να εξετάζουν και άλλους πιθανούς παράγοντες κινδύνου. Επιπλέον, αναζητούν καλύτερους τρόπους ταξινόμησης των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, καθώς ορισμένα από αυτά ενδέχεται να είναι πιο επιβλαβή από άλλα.

Τα ευρήματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Oncology.