Η Ελλάδα καταγράφει εντυπωσιακή πρόοδο στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, με το κενό στην είσπραξη του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) να υπολογίζεται πλέον ότι έχει υποχωρήσει κάτω από το 10% για το 2024. Σύμφωνα με τα στοιχεία, για πρώτη φορά στα χρονικά, το λεγόμενο "κενό ΦΠΑ" στην Ελλάδα κινείται κοντά ή και κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η νέα έκθεση "VAT gap in Europe Report 2025" της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποκαλύπτει μια εξοικονόμηση της τάξεως των 2,7 δισ. ευρώ ετησίως. Αυτό μεταφράζεται σε περισσότερα έσοδα για το κράτος χωρίς την ανάγκη αύξησης των φορολογικών συντελεστών, αποκλειστικά και μόνο μέσω της μείωσης της φοροδιαφυγής στην είσπραξη του ΦΠΑ.

Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει ότι:

* το 2023, το κενό ΦΠΑ στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 11,4%, σημειώνοντας σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με το 12,4% το 2022 και το 24% το 2019. Μέσα σε μόλις πέντε χρόνια, το κενό ΦΠΑ έχει μειωθεί κατά 55% ή 12,6 ποσοστιαίες μονάδες.

* οι απώλειες ΦΠΑ στην Ελλάδα το 2023 προσέγγισαν τον πανευρωπαϊκό μέσο όρο του 9,5%, ενώ το 2019 ήταν υπερδιπλάσιες, φτάνοντας το 24% έναντι 11,1%.

* για το 2024, τα πρώτα ανεπίσημα στοιχεία δείχνουν ένα ακόμα πιο ενθαρρυντικό αποτέλεσμα, με το ποσοστό απωλειών στην είσπραξη ΦΠΑ να υποχωρεί σε μονοψήφιο νούμερο, κάτω από 10%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το τοποθετεί στο 9%, δηλαδή κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο της τελευταίας διετίας, καταγράφοντας πτώση 15 ποσοστιαίων μονάδων ή σχεδόν 60% σε σχέση με το 2019, όπου έφτανε στο 24%.

Με βάση την ανάλυση των δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2019-2023, η Ελλάδα αναδεικνύεται πρωταθλήτρια στη μείωση του κενού ΦΠΑ στην εξαετία 2019-2024.

Οι χώρες που πέτυχαν τις μεγαλύτερες μειώσεις στο κενό ΦΠΑ από το 2019 είναι:

* Ελλάδα: μείωση κατά 12,7 ποσοστιαίες μονάδες, από 24,0% το 2019 σε 11,4% το 2023
* Ουκρανία: μείωση κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες, από 28,5% το 2019 σε 17,5% το 2021 (δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για τα έτη 2022-2023 λόγω του πολέμου)
* Τσεχία: μείωση κατά 6,6 ποσοστιαίες μονάδες, από 14,6% το 2019 σε 8,0% το 2023
* Αυστρία: μείωση κατά 5,8 ποσοστιαίες μονάδες, από 6,8% το 2019 σε 1,0% το 2023
* Ολλανδία: μείωση κατά 4,2 ποσοστιαίες μονάδες, από 11,2% σε 7,0%
* Κροατία: μείωση κατά 3,7 ποσοστιαίες μονάδες, από 11,4% το 2019 σε 7,7% το 2023
* Σλοβενία: μείωση κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες, από 8,4% σε 4,9%
* Ουγγαρία: μείωση κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες, από 10,4% σε 7,4%
* Κύπρος: μείωση κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες, από 6,3% σε 3,3%

Λαμβάνοντας υπόψη και την προκαταρκτική εκτίμηση για το 2024, η Ελλάδα σημειώνει ακόμη μεγαλύτερη πρόοδο, με το κενό ΦΠΑ να μειώνεται από 24% το 2019 σε 9% το 2024. Η μείωση κατά 15 ποσοστιαίες μονάδες την κατατάσσει σε πολύ καλύτερη θέση από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ, καθώς και από τα υπό ένταξη κράτη-μέλη.

Σε απόλυτους αριθμούς, μόνο στον ΦΠΑ, το ελληνικό κράτος έχανε 4,87 δισ. ευρώ από φοροδιαφυγή το 2019. Οι απώλειες μειώθηκαν σε 2,53 δισ. ευρώ το 2023 και περαιτέρω σε 2,12 δισ. ευρώ το 2024.

Αυτό σημαίνει ότι στα κρατικά ταμεία εισέρευσαν επιπλέον 2,3 δισ. ευρώ το 2023, ποσό που χανόταν μέχρι πριν από πέντε χρόνια. Τα προκαταρκτικά στοιχεία για το 2024 ανεβάζουν τα οφέλη από τις εισπράξεις σε 2,7 δισ. ευρώ ετησίως.

Τα παραπάνω ποσά, που προέρχονται από τη μείωση της φοροδιαφυγής, συνέβαλαν στην αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος των τελευταίων ετών.

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει ότι τα συγκεκριμένα έσοδα συνιστούν μια μόνιμη και επαναλαμβανόμενη εξοικονόμηση για το κράτος. Αυτό επιτρέπει στην Ελλάδα να χρησιμοποιεί αυτά τα κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει αυξήσεις μισθών ή άλλες μόνιμες παροχές προς τους πολίτες και την αγορά, χωρίς τον κίνδυνο παραβίασης των νέων δημοσιονομικών κανόνων που ισχύουν πανευρωπαϊκά από το 2024 και θέτουν ετήσιο όριο στην αύξηση των κρατικών δαπανών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκρινίζει ότι το κενό ΦΠΑ δεν αντιπροσωπεύει αποκλειστικά φοροδιαφυγή, καθώς περιλαμβάνει επίσης νόμιμες φορολογικές απαλλαγές και εξαιρέσεις που προβλέπονται από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Στην Ελλάδα, το λεγόμενο «κενό πολιτικής ΦΠΑ», το οποίο αφορά κυρίως μειωμένους συντελεστές και απαλλαγές, διαμορφώθηκε στο 57,1% του υποθετικού ιδανικού εσόδου το 2023. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και χωρίς καθόλου φοροδιαφυγή, το ελληνικό Δημόσιο θα εισέπραττε περίπου τα μισά από τα θεωρητικά δυνατά έσοδα, λόγω των φορολογικών απαλλαγών ή μειώσεων που εφαρμόζει η χώρα.

Ωστόσο, αναμένεται περαιτέρω μείωση του κενού ΦΠΑ κατά τη διετία 2025-2026, τόσο λόγω της ενίσχυσης της απόδοσης των ψηφιακών ελεγκτικών μέτρων κατά της φοροδιαφυγής (όπως η υποχρεωτική διασύνδεση POS και ταμειακών μηχανών, το myDATA και η καθολική αποδοχή πληρωμών μέσω IRIS), όσο και λόγω των νέων μειώσεων στους συντελεστές ΦΠΑ κατά 30% που θα τεθούν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου σε επιπλέον 20 νησιά του Αιγαίου.