Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες της Ευρώπης που είναι εκτεθειμένες στον κίνδυνο του «fiscal drag», ένα φαινόμενο όπου η φορολογική επιβάρυνση αυξάνεται ταχύτερα από το εισόδημα. Δυστυχώς, δεν φαίνεται να υπάρχει άμεση λύση, καθώς η τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας θεωρείται δαπανηρή για τον προϋπολογισμό.

Έτσι, η αύξηση του φόρου εισοδήματος λόγω των μεταβολών στους μισθούς και τις συντάξεις θα επιβαρύνει περαιτέρω τους πολίτες. Η έρευνα του Tax Foundation επιβεβαιώνει ότι η Ελλάδα, μαζί με την Ισπανία, την Ιταλία, την Πολωνία, την Τσεχία και την Κροατία, δεν προσαρμόζει αυτόματα τη φορολογική της κλίμακα στον πληθωρισμό. Αντίθετα, χώρες όπως η Αυστρία, η Δανία, η Ολλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο, η Φινλανδία και η Σουηδία έχουν ρήτρες προστασίας, αυξάνοντας τα φορολογικά κλιμάκια ανάλογα με τον πληθωρισμό ή το εισόδημα.

Αναμένονται αλλαγές στη φορολογική κλίμακα για να ελαφρυνθεί το βάρος στα μεσαία εισοδήματα και τις οικογένειες, αλλά όχι μόνιμη τιμαριθμική αναπροσαρμογή, καθώς αυτό θα δέσμευε πόρους επ’ αόριστον.

Η αύξηση του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) ωφελεί τα φορολογικά έσοδα και τη σχέση χρέους προς ΑΕΠ. Συγκεκριμένα, η αύξηση του ΕνΔΤΚ στο 3,7% τον Ιούλιο αυξάνει τις πιθανότητες υπέρβασης της πρόβλεψης για 2,4% το 2025. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής από τον Αύγουστο του 2024 έως τον Ιούλιο του 2025 διαμορφώνεται στο 3,1%-3,2%.

Η υπέρβαση αυτή έχει δύο όψεις. Πρώτον, επιβαρύνει το διαθέσιμο εισόδημα λόγω των αυξήσεων στα ενοίκια, το ρεύμα και τις υπηρεσίες. Δεύτερον, ευνοεί τα μακροοικονομικά και δημοσιονομικά μεγέθη. Όσο μεγαλύτερος ο πληθωρισμός, τόσο μεγαλύτερη η υπεραπόδοση στα φορολογικά έσοδα και μικρότερη η αναλογία του χρέους προς το ΑΕΠ.

Με λίγα λόγια:

1. Ο υψηλότερος πληθωρισμός αυξάνει το ονομαστικό ΑΕΠ (πάνω από 245 δισ. ευρώ για πρώτη φορά μετά την κρίση). Αυτό συνεπάγεται περισσότερα φορολογικά έσοδα. Οι ονομαστικοί μισθοί αυξάνονται λόγω πληθωρισμού, οδηγώντας σε αύξηση του φόρου εισοδήματος. Το ίδιο συμβαίνει και με τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, καθώς ο πληθωρισμός αυξάνει τον τζίρο και τα κέρδη. Στην έμμεση φορολογία, όπως ο ΦΠΑ, η αύξηση των εισπράξεων είναι αυτόματη λόγω της αναπροσαρμογής των τιμών. Τα φετινά φορολογικά έσοδα αναμένεται να φτάσουν σε νέα ιστορικά υψηλά, ξεπερνώντας τα 71-72 δισ. ευρώ.

2. Το μεγαλύτερο ονομαστικό ΑΕΠ αυξάνει τον παρονομαστή στο κλάσμα «χρέος προς ΑΕΠ», επιταχύνοντας τη μείωση της αναλογίας. Φέτος, υπάρχει πιθανότητα να πέσει κάτω από τον στόχο του 146%.

Θα καταφέρει η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του «fiscal drag» και να προστατεύσει τα εισοδήματα των πολιτών;