Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε μια ομιλία που πυροδοτεί αντιδράσεις, διακήρυξε σε Διεθνές Συμπόσιο Αρχαιολογίας στην Άγκυρα ότι Τούρκοι ειδικοί θα ξεκινήσουν μια άνευ προηγουμένου επιχείρηση. Στόχος τους, όπως είπε, είναι «να εξερευνήσουν, πρώτα τη χώρα μας και στη συνέχεια κάθε μέρος όπου έχουν πατήσει Τούρκοι, καταγράφοντας με προσοχή την πολιτιστική μας κληρονομιά». Αυτή η δήλωση ανοίγει μια νέα σελίδα στην πολιτιστική διπλωματία, αλλά και σε πιθανές διεκδικήσεις.

Ο Ερντογάν, με έμφαση και ένταση στη φωνή του, αναφέρθηκε ξανά στην έννοια της «γεωγραφίας της καρδιάς» των Τούρκων, μια φράση φορτισμένη με ιστορικές και πολιτικές αναφορές. «Ενώ προστατεύουμε και αποκαθιστούμε την πολιτιστική μας κληρονομιά τόσο στη γεωγραφία της καρδιάς μας όσο και σε άλλες περιοχές του κόσμου, αγωνιζόμαστε επίσης εντατικά για την επιστροφή στην Τουρκία των ιστορικών έργων που έχουν αφαιρεθεί από τη χώρα μας», δήλωσε χαρακτηριστικά. Αυτή η προσπάθεια επαναπατρισμού αρχαιολογικών θησαυρών φαίνεται να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα.

Ο Τούρκος πρόεδρος υπογράμμισε με δραματικό τρόπο τη σημασία της ιστορικής γνώσης για το μέλλον του έθνους. «Αν δεν κατανοήσουμε σωστά την ιστορία και τον πολιτισμό που κληρονομήσαμε, καθώς και τη γεωγραφική περιοχή στην οποία ζούμε, δεν θα μπορέσουμε να χαράξουμε σωστά το μέλλον μας». Και πρόσθεσε με μια φράση που προκαλεί αίσθηση: «Πάντα λέω ότι ως έθνος βρισκόμαστε εδώ εδώ και χίλια χρόνια και, αν ο Θεός θέλει, θα συνεχίσουμε να βρισκόμαστε εδώ μέχρι την Ημέρα της Κρίσης».

Δεν δίστασε να τονίσει την ηγετική θέση της Τουρκίας στον τομέα της αρχαιολογίας, υποστηρίζοντας ότι «η Τουρκία κατέχει την πρώτη θέση στην παγκόσμια αρχαιολογία», τόσο στις ανασκαφές όσο και στις ενάλιες αρχαιολογικές ανακαλύψεις. Με έντονο πάθος, δήλωσε ότι οι Τούρκοι επιστήμονες «γράφουν Ιστορία στην Αρχαιολογία». Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, από το 2002, η Τουρκία έχει καταφέρει να εξασφαλίσει την επιστροφή 13.291 ιστορικών αντικειμένων στην πατρίδα τους, με ιδιαίτερη αναφορά στην επιστροφή του χάλκινου αγάλματος του Ρωμαίου αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου, έπειτα από 65 χρόνια από την κλοπή του.

Στο Διεθνές Συμπόσιο Αρχαιολογίας, που έλαβε χώρα στο προεδρικό συγκρότημα στην Άγκυρα, συμμετείχαν περισσότεροι από 250 ακαδημαϊκοί, συμπεριλαμβανομένων 29 διεθνών εμπειρογνωμόνων. Τα φώτα της δημοσιότητας έκλεψε η έκθεση «Χρυσή Εποχή της Αρχαιολογίας», η οποία παρουσίασε για πρώτη φορά 485 αρχαία αντικείμενα από διάφορες αρχαίες πόλεις. Ανάμεσα στα εκθέματα, βρισκόταν και το ακέφαλο άγαλμα του Μάρκου Αυρήλιου, μπροστά στο οποίο φωτογραφήθηκε ο Ερντογάν μαζί με τη σύζυγό του Εμινέ. Η έκθεση αυτή αποτελεί μια ηχηρή δήλωση για την πολιτιστική ατζέντα της Τουρκίας. Τι σηματοδοτούν αυτές οι κινήσεις για τις σχέσεις της Τουρκίας με τις γειτονικές χώρες και την Ευρώπη;