Μια σημαντική εξέλιξη αναμένεται να φέρει πιο κοντά το τέλος της επιδημίας HIV/AIDS: ένα νέο φάρμακο πρόληψης του HIV, το Lenacapavir, θα διατεθεί σε χαμηλότερη τιμή σε πάνω από 100 χώρες χαμηλού εισοδήματος εντός δύο ετών.

Το ενέσιμο φάρμακο, που αρχικά κοστολογείται στα $28.000 (περίπου 26.000 ευρώ) ετησίως, αναμένεται να κυκλοφορήσει ήδη από το τέλος της φετινής χρονιάς. Όμως, η ανακοίνωση της Τετάρτης 25/9 υπόσχεται μια δραστική μείωση της τιμής, φτάνοντας μόλις τα $40 (περίπου 37 ευρώ), δηλαδή στο 0,1% του αρχικού κόστους. Η φθηνότερη εκδοχή θα είναι διαθέσιμη από το 2027 σε 120 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Οι επιστήμονες εξηγούν ότι το Lenacapavir εμποδίζει τον ιό να αναπαραχθεί μέσα στα κύτταρα. Η συμφωνία που ανακοινώθηκε επιτεύχθηκε χάρη στη συνεργασία της Clinton Health Access Initiative, του Gates Foundation και άλλων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένου του νοτιοαφρικανικού ερευνητικού ινστιτούτου Wits RHI.

Η καθηγήτρια Σάικα Μάλικ (Saiqa Mullick) από το Wits RHI δήλωσε στο BBC πως «για πολλές χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, η προσιτή πρόσβαση στην πρόληψη του HIV δεν είναι πολυτέλεια, είναι αναγκαιότητα». Επίσης, τόνισε ότι το λενακαπαβίρη έχει «τη δυνατότητα να μεταμορφώσει την πρόληψη, ιδιαίτερα για τους νέους και τις υποεξυπηρετούμενες κοινότητες που δυσκολεύονται με τις συχνές επισκέψεις στα κέντρα υγείας».

«Η πραγματική δουλειά ξεκινά τώρα,» πρόσθεσε, «με συνεργασίες με τις κοινότητες και τις κυβερνήσεις για να δημιουργηθεί ζήτηση, να εξασφαλιστούν δεσμεύσεις και να προετοιμαστούν τα συστήματα ώστε οι χώρες να είναι έτοιμες για γρήγορη εισαγωγή και κλιμάκωση».

Το Lenacapavir έχει ήδη λάβει επίσημη υποστήριξη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) για την πρόληψη του HIV, μετά από εντυπωσιακά αποτελέσματα στις δοκιμές. Η ένεση χορηγείται δύο φορές τον χρόνο και παρέχει έξι μήνες προστασίας από τη λοίμωξη HIV ανά δόση.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα μακράς δράσης ενέσιμα όπως το λενακαπαβίρης θα μπορούσαν να μειώσουν τις νέες λοιμώξεις σε ευάλωτους πληθυσμούς, όπως οι έφηβες και οι νεαρές γυναίκες, η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, οι εργαζόμενοι/ες του σεξ και όσοι χρησιμοποιούν ναρκωτικά.

Επιπλέον, υπάρχει η ελπίδα ότι το Lenacapavir θα αντικαταστήσει το υπάρχον φάρμακο πρόληψης HIV, γνωστό ως PrEP (προφύλαξη πριν την έκθεση), το οποίο λαμβάνεται από το στόμα και κοστίζει επίσης $40 (περίπου 37 ευρώ) ανά άτομο ετησίως.

Τα χάπια PrEP λαμβάνονται καθημερινά, κάτι που μπορεί να είναι δύσκολο για τους ασθενείς και να φέρει στίγμα σε ορισμένες κοινωνίες, ενώ η καθημερινή δόση δυσχεραίνει τη συνεχή πρόσβαση. Σύμφωνα με το Gates Foundation, μόνο το 18% όσων θα μπορούσαν να επωφεληθούν από το PrEP έχουν πρόσβαση σε αυτό.

Το Lenacapavir έχει ήδη εγκριθεί από την US Food and Drug Administration και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσα στο 2024. Τον Ιούνιο του προηγούμενου έτους, η αμερικανική φαρμακευτική εταιρεία Gilead ανακοίνωσε ότι η δοκιμή του Lenacapavir είχε 100% επιτυχία.

Η νέα, γενόσημη εκδοχή αναμένει ακόμη την έγκριση των ρυθμιστικών αρχών, αλλά αναμένεται να είναι διαθέσιμη εντός 18 μηνών. Μία μελέτη δείχνει ότι η πρόσβαση στην ένεση για μόλις το 4% του πληθυσμού θα μπορούσε να αποτρέψει έως και το 20% των νέων λοιμώξεων HIV.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το φάρμακο μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για την προστασία από τη μόλυνση, όσο και για τη θεραπεία όσων ήδη έχουν τον ιό.

Η ανακοίνωση έρχεται σε μια περίοδο προκλήσεων για την παγκόσμια υγεία, ιδίως στην καταπολέμηση του HIV και του AIDS, μετά τις περικοπές του προγράμματος ξένης βοήθειας των ΗΠΑ (USAID) επί κυβέρνησης Τραμπ.

Ο UNAIDS αναφέρει ότι περισσότεροι από 40 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σήμερα με HIV. Παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει για τη μείωση των παγκόσμιων ποσοστών HIV και των θανάτων από AIDS από το 2000, περίπου 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι μολύνθηκαν από HIV πέρυσι και πάνω από 600.000 πέθαναν από ασθένειες που σχετίζονται με το AIDS.

Η Νότια Αφρική παραμένει η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό κρουσμάτων HIV, καθώς σχεδόν οκτώ εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με τον ιό. Θα είναι μία από τις χώρες που θα έχουν πρόσβαση στο νέο, φθηνότερο φάρμακο.

Το Υπουργείο Υγείας της Νότιας Αφρικής δήλωσε στο BBC ότι «υποστηρίζει κάθε προσπάθεια να γίνει διαθέσιμη και προσβάσιμη σε προσιτή τιμή μια σωτήρια θεραπεία όπως το λενακαπαβίρης σε όλες τις χώρες, συμπεριλαμβανομένων των χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όταν και όπου τη χρειάζονται».