Η ομάδα του Christian Tackenberg, από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, έφερε στο φως μια αναπάντεχη ανακάλυψη που αλλάζει τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα εγκεφαλικά επεισόδια. Η έρευνά τους δείχνει ότι η μεταμόσχευση νευρικών βλαστοκυττάρων μπορεί να οδηγήσει στην αναγέννηση του εγκεφάλου, μια προοπτική που μέχρι πρότινος φάνταζε αδιανόητη.

Μέχρι σήμερα, το εγκεφαλικό θεωρούνταν μια από τις πιο καταστροφικές παθήσεις, με έναν στους τέσσερις ενήλικες να το βιώνουν κάποια στιγμή στη ζωή τους. Δυστυχώς, περίπου οι μισοί από αυτούς υποφέρουν από μόνιμες αναπηρίες, όπως παράλυση, δυσκολία στην ομιλία ή απώλεια κινητικών λειτουργιών. Η βλάβη στον εγκέφαλο, που προκαλείται από έλλειψη οξυγόνου ή αιμορραγία, θεωρούνταν μη αναστρέψιμη. Ωστόσο, η νέα έρευνα από τη Ζυρίχη έρχεται να αμφισβητήσει αυτή την πεποίθηση.

Η ομάδα του Christian Tackenberg, σε συνεργασία με την ερευνήτρια Rebecca Weber και τον Ruslan Rust από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια, απέδειξε ότι η μεταμόσχευση νευρικών βλαστοκυττάρων μπορεί να επιφέρει την αναγέννηση του εγκεφάλου μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Η έρευνα αυτή φέρνει στο προσκήνιο νέες προοπτικές στην αντιμετώπιση αυτής της σοβαρής πάθησης.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ανθρώπινα νευρικά βλαστοκύτταρα, τα οποία προέρχονται από επαγόμενα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα. Αυτά τα κύτταρα δημιουργούνται από κοινά ανθρώπινα σωματικά κύτταρα. Στα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν σε γενετικά τροποποιημένα ποντίκια, στα οποία είχε προκληθεί μόνιμο εγκεφαλικό, τα βλαστοκύτταρα μεταμοσχεύτηκαν στην τραυματισμένη περιοχή του εγκεφάλου μια εβδομάδα μετά το επεισόδιο.

Τα αποτελέσματα ήταν εκπληκτικά: τα κύτταρα όχι μόνο επέζησαν, αλλά διαφοροποιήθηκαν σε νευρώνες, οι οποίοι κατάφεραν να επικοινωνήσουν με τους ήδη υπάρχοντες εγκεφαλικούς ιστούς. Αυτή η επικοινωνία είναι ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση των εγκεφαλικών λειτουργιών.

Επιπλέον, παρατηρήθηκε αναγέννηση αιμοφόρων αγγείων, μείωση των φλεγμονωδών αντιδράσεων και ενίσχυση του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Το πιο σημαντικό όμως ήταν ότι τα πειραματόζωα εμφάνισαν αποκατάσταση κινητικών λειτουργιών, κάτι που επιβεβαιώθηκε μέσω ανάλυσης της βάδισης με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων μπορεί να οδηγήσει σε ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.

Η έρευνα δεν σταμάτησε στα άμεσα αποτελέσματα, αλλά ανέδειξε και τη σημασία του χρόνου. Μια δεύτερη μελέτη έδειξε ότι η μεταμόσχευση είναι πιο αποτελεσματική όταν γίνεται όχι αμέσως μετά το εγκεφαλικό, αλλά μετά από μια εβδομάδα. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για πιθανές κλινικές εφαρμογές, καθώς δίνει στους γιατρούς τον απαραίτητο χρόνο για να προετοιμάσουν τη θεραπεία. Επιπλέον, η διαδικασία παρασκευής των βλαστοκυττάρων έγινε χωρίς τη χρήση ζωικών παραγόντων, ώστε να είναι συμβατή με μελλοντικές θεραπείες σε ανθρώπους.

Παρά την αισιοδοξία που επικρατεί, οι επιστήμονες παραμένουν προσεκτικοί. Ο Tackenberg τονίζει ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για την ασφάλεια, καθώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ανεξέλεγκτης ανάπτυξης των βλαστοκυττάρων. Για το λόγο αυτό, αναπτύσσεται ένα «σύστημα ασφαλείας» που θα λειτουργεί σαν διακόπτης ελέγχου. Εξετάζονται επίσης εναλλακτικοί τρόποι χορήγησης, όπως η ενδοαγγειακή έγχυση, η οποία θα ήταν λιγότερο επεμβατική από μια χειρουργική εμφύτευση στον εγκέφαλο.

Η σημασία της ανακάλυψης είναι τεράστια. Ενώ ήδη δοκιμάζονται κλινικές εφαρμογές βλαστοκυττάρων για τη νόσο Πάρκινσον στην Ιαπωνία, το εγκεφαλικό θα μπορούσε να είναι η επόμενη νόσος για την οποία θα ξεκινήσουν κλινικές δοκιμές. Για εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο, που μέχρι σήμερα ζούσαν με τις μόνιμες συνέπειες ενός εγκεφαλικού επεισοδίου, η ελπίδα για μια πραγματική θεραπεία φαίνεται πλέον πιο κοντά από ποτέ.

Με άλλα λόγια, η αναγεννητική ιατρική κάνει τολμηρά βήματα προς μια εποχή όπου ο εγκέφαλος δεν θα είναι πια καταδικασμένος στην αμετάκλητη φθορά, αλλά θα μπορεί να γιατρεύεται και να ανακτά τις χαμένες του δυνάμεις.