Το όχι και τόσο μακρινό 2019, οι διεθνείς εμπορικές σχέσεις θύμιζαν ανησυχητικά το σημερινό σκηνικό. Ηταν η πρώτη θητεία του προέδρου Τραμπ και η αποφασιστικότητά του να επιβάλει μια επιθετική δασμολογική πολιτική έσπερνε τον φόβο. Θα μπορούσε η Ελλάδα να αντέξει;

Η Ευρωπαϊκή Ενωση βρέθηκε στο στόχαστρο, με τις εμπορικές εντάσεις να κλιμακώνονται λόγω της διαμάχης για τις επιδοτήσεις στην Airbus. Τον Οκτώβριο του 2019, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) έδωσε το «πράσινο φως» στις ΗΠΑ να επιβάλουν δασμούς έως και 25%, ύψους 7,5 δισ. δολαρίων, σε ευρωπαϊκά προϊόντα λόγω των παράνομων επιδοτήσεων στην Airbus. Αυτό σήμαινε ότι πλήθος προϊόντων από ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων και ελληνικών αγαθών όπως το ελαιόλαδο, οι ελιές και τα τυριά, κινδύνευαν άμεσα.

Η Ελλάδα, με την ίδια κυβέρνηση που έχει και σήμερα, αντέδρασε άμεσα. Το υπουργείο Εξωτερικών και οι εμπορικοί αντιπρόσωποι στην Ουάσιγκτον ξεκίνησαν έναν διπλωματικό μαραθώνιο. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης τόνισε με έμφαση την εξαιρετική ποιότητα των ελληνικών προϊόντων και το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν είχε καμία σχέση με τις επιδοτήσεις της Airbus. Παράλληλα, ελληνικές επιχειρήσεις και εξαγωγικοί φορείς, όπως ο ΣΕΒΕ και ο ΣΕΒ, άσκησαν ασφυκτικές πιέσεις προς τα αρμόδια ευρωπαϊκά και αμερικανικά όργανα, προειδοποιώντας για τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε η επιβολή των δασμών στην ευρωπαϊκή αγορά και στο εισόδημα των παραγωγών. Προσθέστε σε αυτό και την ισχυρή ελληνική ομογένεια στις ΗΠΑ, και το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Σε λιγότερο από δύο μήνες, τον Δεκέμβριο του 2019, οι ΗΠΑ αναθεώρησαν εν μέρει τη λίστα των προϊόντων στα οποία θα επέβαλλαν δασμούς. Μεγάλη ανακούφιση προκάλεσε η εξαίρεση βασικών ελληνικών προϊόντων, όπως το ελληνικό ελαιόλαδο, οι βρώσιμες ελιές Καλαμών και ορισμένα είδη τυριών.

Πώς κατάφερε η Ελλάδα να μείνει εκτός δασμών; Η επιτυχία αυτή ήταν μια σημαντική νίκη για την ελληνική αγροτική οικονομία, καθώς διασφαλίστηκε η πρόσβαση σε μια κρίσιμη αγορά όπως αυτή των ΗΠΑ, σε μια περίοδο που οι ελληνικές εξαγωγές βρίσκονταν σε ανοδική πορεία.

Η εξαίρεση των ελληνικών προϊόντων δεν έβαλε τέλος στις εμπορικές πιέσεις, αλλά αποτέλεσε ένα σημαντικό προηγούμενο για τη δυνατότητα μικρότερων χωρών να διεκδικούν ευνοϊκές ρυθμίσεις μέσω τεκμηριωμένων παρεμβάσεων και ισχυρών συμμαχιών. Μάλιστα, είχε απτά αποτελέσματα, καθώς οι εξαγωγές των συγκεκριμένων προϊόντων προς τις ΗΠΑ διπλασιάστηκαν μέσα σε μία πενταετία.

Τα γεγονότα αυτά συνέβησαν το 2019. Στο σήμερα όμως, λίγες ημέρες μετά τη συμφωνία της Σκωτίας, η κινητοποίηση που παρατηρείται είναι ανησυχητικά υποτονική. Το ελληνικό ΥΠΕΞ ακόμη δεν έχει αντιδράσει. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προσπαθεί απεγνωσμένα να αντιμετωπίσει την θύελλα της υπόθεσης ΟΠΕΚΕΠΕ και ο μόνος που φαίνεται να ασχολείται και να αναζητεί λύσεις, για ένα κατεξοχήν θέμα οικονομικής διπλωματίας, είναι ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης.

Δεν γνωρίζουμε ποια θα είναι η κατάληξη. Ενα κοινό χαρακτηριστικό των δύο περιόδων είναι η φαινομενική αδιαφορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τα δικά μας μικρά προϊόντα. Το κύριο μέλημά της ήταν να διαπραγματευθεί για τα σημαντικά προϊόντα του Βορρά. Για τα υπόλοιπα, «έχει ο Θεός»… Ωστόσο, αυτό που μάθαμε ως Ελληνες το 2019 είναι ότι με στοχευμένες ενέργειες και ισχυρές συμμαχίες μπορούμε να προστατεύσουμε τα συμφέροντα των εξαγωγικών κλάδων μας ακόμα και απέναντι σε υπερδυνάμεις, χωρίς να χρειαζόμαστε πάντα τη βοήθεια της Ε.Ε. Τι θα γίνει όμως τώρα; Θα επαναλάβουμε το θαύμα του 2019 ή θα αφήσουμε τις τύχες μας στα χέρια των άλλων;