Ένα ηχηρό μήνυμα προς την Τουρκία έστειλε ο ΟΗΕ, δημοσιεύοντας την Έκθεση της Ομάδας Εργασίας για την Οικουμενική Περιοδική Αξιολόγηση (UPR), ενόψει της 49ης συνόδου του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (8 Σεπτεμβρίου-3 Οκτωβρίου 2025). Η έκθεση, μια πραγματική «βουτιά» στα θεμέλια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξετάζει λεπτομερώς τη συμμόρφωση της Τουρκίας με τις διεθνείς υποχρεώσεις της. Μέσα από την εθνική παρουσίαση της Τουρκίας, αναδύονται μεταρρυθμίσεις που αγγίζουν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών, την προστασία των προσφύγων, την ελευθερία της έκφρασης και το κράτος δικαίου, σαν μια προσπάθεια να καλυφθούν οι ρωγμές. Όμως, η αλήθεια κρύβεται στις απαντήσεις της Τουρκίας στα φλέγοντα ερωτήματα των κρατών-μελών του ΟΗΕ, και στις συστάσεις που έρχονται από τον προηγούμενο κύκλο αξιολόγησης, αποκαλύπτοντας μια εικόνα γεμάτη αντιφάσεις.

Πάνω από 120 χώρες υψώνουν φωνή διαμαρτυρίας, καταθέτοντας έναν αναλυτικό κατάλογο συστάσεων που αγγίζουν καίρια ζητήματα: δικαστική μεταρρύθμιση, έμφυλη βία, εκπαίδευση, ελευθερία της έκφρασης, καταπολέμηση των διακρίσεων και δικαιώματα των μειονοτήτων. Μια χορωδία ανησυχιών που θέτει την Τουρκία προ των ευθυνών της.

Σε αυτό το καζάνι αντιπαραθέσεων, η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο. Η Ελλάδα υπέβαλε έξι συγκεκριμένες συστάσεις προς την Άγκυρα, επιδιώκοντας να φωτίσει σκοτεινές πτυχές. Αντίστοιχα, η Κυπριακή Δημοκρατία έθεσε απαιτήσεις, διεκδικώντας δικαιοσύνη και σεβασμό.

Η απάντηση της Τουρκίας; Μια ηχηρή απόρριψη όλων των συστάσεων που υποβλήθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία. «Δεν την αναγνωρίζουμε, ούτε αποδεχόμαστε τις αξιώσεις της να εκπροσωπεί ολόκληρο το νησί», ήταν η αφοπλιστική δήλωση, βυθίζοντας ακόμα περισσότερο τις σχέσεις των δύο χωρών σε μια δίνη αμοιβαίων κατηγοριών. Επιπλέον, απορρίφθηκαν όλοι οι ισχυρισμοί που σχετίζονται με το Κυπριακό και με θέματα μειονοτήτων στην Τουρκία, κλείνοντας την πόρτα σε κάθε πιθανότητα διαλόγου. Στο ίδιο μήκος κύματος, η Τουρκία απέρριψε και τη σύσταση της Ελλάδας, υποστηρίζοντας ότι η παρουσία της στην Κύπρο υπαγορεύεται από τις διεθνείς συνθήκες του 1960 και τις υποχρεώσεις της ως εγγυήτρια δύναμη.

Για τα ζητήματα των αγνοουμένων, των περιουσιακών στοιχείων, της θρησκευτικής ελευθερίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς, η Τουρκία μεταφέρει την ευθύνη στις τουρκοκυπριακές αρχές, ισχυριζόμενη ότι αυτές λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα. Μια κίνηση που αφήνει αναπάντητα τα καίρια ερωτήματα και τις αγωνίες των ανθρώπων.

Η διεθνής κοινότητα, όμως, δεν σιωπά. Χώρες όπως η Νορβηγία, η Γαλλία, ο Καναδάς, η Πορτογαλία, η Δανία, η Ινδία, η Γερμανία και η Ιαπωνία, απαιτούν από την Τουρκία να εγγυηθεί την ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος, να αναμορφώσει το Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων και να διασφαλίσει τον διαχωρισμό των εξουσιών. Ένα ηχηρό κάλεσμα για δικαιοσύνη και διαφάνεια.

Πολυάριθμα κράτη ζητούν επιτακτικά την τροποποίηση της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας, την προστασία δημοσιογράφων και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη διασφάλιση του δικαιώματος στην ειρηνική συνάθροιση. Η Γερμανία, με έμφαση, ζητά την ενίσχυση της ανεξαρτησίας και της αμεροληψίας του δικαστικού συστήματος, καθώς και την αναθεώρηση της νομοθεσίας περί δυσφήμισης και παραπληροφόρησης, ώστε να εναρμονιστεί με το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα.

Δεν λείπουν και οι συστάσεις για την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, με την Ιρλανδία και την Ουρουγουάη να προτείνουν την συμπερίληψη του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου στο άρθρο 122 του Ποινικού Κώδικα.

Επαναλαμβανόμενες είναι και οι εκκλήσεις για την ενίσχυση της ένταξης των προσφύγων και τη διασφάλιση της πρόσβασης στην υγεία, την εκπαίδευση και τη δικαιοσύνη, με την Ερυθραία και τον Λίβανο να πρωτοστατούν σε αυτές τις εκκλήσεις.

Η Τουρκία, από την πλευρά της, παρουσιάζει την «Τρίτη Στρατηγική Δικαστικής Μεταρρύθμισης» (2019-2023) και την έναρξη της «Τέταρτης Στρατηγικής» (2025-2029), διακηρύσσοντας την προσήλωσή της στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και στην πρόσβαση των πολιτών σε νομικά μέσα. Επικαλείται, επίσης, τη συνεργασία με την ΕΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης για τη βελτίωση του ποινικού συστήματος και την αποτροπή παραβιάσεων.

Με μια δόση υπερβολής, η Τουρκία δηλώνει ότι υλοποιεί το 90% των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ξεπερνώντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο! Επαναλαμβάνει τη δέσμευσή της για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, αλλά υπερασπίζεται την αποχώρησή της από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ισχυριζόμενη ότι διαθέτει εθνικό νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας.

Προβάλλει, τέλος, την εφαρμογή «KADES» σε 11 γλώσσες, τη λειτουργία γραμμής βοήθειας 24/7 και την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, σαν μια προσπάθεια να κατευνάσει τις αντιδράσεις. Θα μπορέσει αυτή η έκθεση να αφυπνίσει την Τουρκία και να την οδηγήσει σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις; Ή θα παραμείνει μια ακόμα σελίδα σε ένα βιβλίο γεμάτο ανεκπλήρωτες υποσχέσεις;