Η Ελλάδα ετοιμάζεται να αποπληρώσει πρόωρα 5,29 δισεκατομμύρια ευρώ δημόσιου χρέους, μια κίνηση που αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 15 Δεκεμβρίου και να αποφέρει πολλαπλά οφέλη στη χώρα. Την περασμένη Τρίτη, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) άναψαν το «πράσινο φως» στο αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για την πρόωρη αποπληρωμή μέρους δανείων GLF (Greek Loan Facility) από την εποχή του 1ου Προγράμματος Στήριξης.

Με την αποπληρωμή αυτού του ποσού νωρίτερα από το προγραμματισμένο (θα έπρεπε να είχε γίνει από το 2031 και μετά), το ελληνικό Δημόσιο επιτυγχάνει σημαντική μείωση του χρέους του και περιορίζει την έκθεσή του σε κινδύνους από πιθανές αυξήσεις επιτοκίων στο μέλλον. Επιπλέον, ο κρατικός προϋπολογισμός και οι φορολογούμενοι απαλλάσσονται άμεσα από πληρωμές ύψους 1,6 δισ. ευρώ, ένα ποσό που θα έπρεπε να καταβληθεί από το 2026 και μετά αποκλειστικά για τόκους του συγκεκριμένου δανείου (5,29 δισ.).

Τα οφέλη δεν σταματούν εδώ. Όπως δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος του ESM, Pierre Gramegna, «αυτή η πρόσθετη πρόωρη αποπληρωμή του δανείου GLF στέλνει ένα ακόμη θετικό μήνυμα στις χρηματοπιστωτικές αγορές». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δημιουργείται πρόσφορο έδαφος για νέες αναβαθμίσεις από διεθνείς οίκους αξιολόγησης το 2026. Αυτές οι αναβαθμίσεις είναι ζωτικής σημασίας για την επιστροφή της χώρας σε υψηλότερη θέση στην επενδυτική βαθμίδα, όπου μόλις επανήλθε μετά από 15 χρόνια υποβάθμισης των ελληνικών τίτλων στην κατηγορία «junk».

Η συγκεκριμένη κίνηση αφορά τα δάνεια GLF, συνολικού ύψους 52,9 δισ. ευρώ, που αποτέλεσαν τη βάση της πρώτης χρηματοδοτικής στήριξης προς την Ελλάδα τον Μάιο του 2010. Τα δάνεια αυτά είχαν συναφθεί με 14 χώρες της ευρωζώνης και επιστρέφονται σε αυτές, καθώς δεν είχαν ακόμη συσταθεί ο EFSF και ο ESM.

Εκτός από τις τακτικές πληρωμές, το ελληνικό Δημόσιο ετοιμάζεται να αποπληρώσει πρόωρα 5,29 δισ. ευρώ, τα οποία κανονικά θα έπρεπε να εξοφληθούν μεταξύ 2033 και 2041. Αυτό το ποσό αντιπροσωπεύει ένα μέρος (το ένα δέκατο) των διακρατικών δανείων GLF που έλαβε η χώρα την περίοδο 2010-2013. Η άμεση εξόφληση θα απαλλάξει τη χώρα από τόκους ύψους 1,6 δισ. ευρώ, τους οποίους θα πλήρωνε σταδιακά τα επόμενα 8 έως 16 χρόνια.

Σύμφωνα με τους όρους της Ελληνικής Δανειακής Διευκόλυνσης (GLF), το δάνειο των 52,9 δισ. ευρώ επιβαρύνεται ετησίως με κυμαινόμενο επιτόκιο, το οποίο σήμερα κυμαίνεται μεταξύ 2,3% και 2,4% (αλλά είχε φτάσει και πάνω από 3% το 2024). Μόνο για αυτά τα 5,29 δισ. ευρώ που θα αποπληρωθούν πρόωρα, η χώρα έχει επιβαρυνθεί με τόκους άνω των 1,8 δισ. ευρώ από το 2010-2013.

Μετά την πρόωρη εξόφληση, η χώρα θα απαλλαγεί οριστικά από τις πληρωμές αυτών των δανείων. Ο κρατικός προϋπολογισμός θα ελαφρυνθεί από τόκους που, με τα τρέχοντα δεδομένα, υπολογίζονται σε περίπου 140 εκατ. ευρώ ετησίως. Δεδομένου ότι η χώρα θα έπρεπε να καταβάλλει αυτούς τους τόκους για μια υπολειπόμενη διάρκεια 12 ετών (κατά μέσο όρο μεταξύ 8 και 16 ετών), προκύπτει μια συνολική ελάφρυνση ύψους 1,6 δισ. ευρώ έως το 2041.

Με μία κίνηση, η Ελλάδα «σβήνει» υποχρεώσεις 7 δισεκατομμυρίων ευρώ: εξοφλεί δανειακό κεφάλαιο 5,29 δισ. ευρώ και απαλλάσσεται από τόκους που θα ξεπερνούσαν τα 1,6 δισ. ευρώ.

Αυτή η κίνηση εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο πρόωρων αποπληρωμών, με στόχο την απαλλαγή της χώρας από δάνεια υψηλού κόστους και τη βελτίωση του προφίλ του ελληνικού δημόσιου χρέους. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί τρεις πρόωρες αποπληρωμές ευρωπαϊκών δανείων συνολικού ύψους 15,9 δισ. ευρώ (2022-2024), και με τη νέα θα φτάσουν τα 20,1 δισ. ευρώ. Επιπλέον, έχουν δοθεί 7,9 δισ. ευρώ για την προεξόφληση των δανείων διάσωσης της χώρας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), οδηγώντας στην ολική διαγραφή του χρέους προς το Ταμείο.

Συνυπολογίζοντας τα οφέλη από τις πρόωρες αποπληρωμές που προηγήθηκαν (περίπου 600 εκατ. ευρώ από την αποπληρωμή GLF το 2024, πάνω από 200 εκατ. ευρώ το 2022-2023, και σχεδόν 1 δισ. από την ολική προεξόφληση δανείων 7,9 από ΔΝΤ), η Ελλάδα έχει αποπληρώσει ταχύτερα δάνεια 29 δισ. ευρώ και έχει διαγράψει τόκους 3,5 δισ. ευρώ μέχρι τώρα.

Ένα σημαντικό πλεονέκτημα είναι ότι η πρόωρη αποπληρωμή δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Σύμφωνα με την απόφαση ESM/EFSF, η πληρωμή θα γίνει με χρήματα από τον ειδικό λογαριασμό όπου φυλάσσεται το αποθεματικό των «ρευστών» διαθεσίμων του Δημοσίου, που δημιουργήθηκε για τη διαχείριση και πληρωμή δημοσίου χρέους. Από αυτόν τον λογαριασμό έχουν χρησιμοποιηθεί 29 δισ. ευρώ μέχρι τώρα, αλλά το 2025 θα κλείσει με αποθεματικό που θα ξεπερνά τα 35 δισ. ευρώ, σύμφωνα με το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.

Παρά τα σημαντικά πλεονεκτήματα, εκφράζεται συχνά το ερώτημα γιατί αυτά τα δισεκατομμύρια δεν χρησιμοποιούνται για παροχές, αυξήσεις μισθών ή επιδομάτων. Ωστόσο, η σύγκριση μεταξύ αποπληρωμής χρέους και άλλων κρατικών δαπανών δεν είναι ορθή, καθώς πρόκειται για εντελώς διακριτές κατηγορίες.

Οι αποπληρωμές χρέους αποτελούν χρηματοοικονομικές συναλλαγές και δεν προσμετρώνται στο πρωτογενές πλεόνασμα ή στο έλλειμμα. Αντίθετα, οι άλλες κρατικές δαπάνες αποτελούν δημοσιονομικές πράξεις και μειώνουν το πλεόνασμα, αυξάνουν το έλλειμμα και επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος.

Τα κεφάλαια του ειδικού λογαριασμού δεν προορίζονται για δημοσιονομικές δαπάνες. Η αξιοποίησή τους για πρόωρη αποπληρωμή μειώνει δραστικά το χρέος και εξοικονομεί μελλοντικούς πόρους από τόκους, οι οποίοι μπορούν να χρηματοδοτήσουν βιώσιμες πολιτικές για τις επόμενες γενιές, όπως τονίζουν στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.