Το εγκεφαλικό επεισόδιο αποτελεί σημαντική αιτία αναπηρίας παγκοσμίως και πλέον δεν αφορά μόνο τους ηλικιωμένους, αλλά και νεότερους ενήλικες.

Στις ΗΠΑ, οι γυναίκες εμφανίζουν περίπου 55.000 περισσότερα εγκεφαλικά επεισόδια ετησίως σε σχέση με τους άνδρες, εν μέρει λόγω του μεγαλύτερου προσδόκιμου ζωής τους, αλλά και λόγω των χειρότερων αποτελεσμάτων στην ποιότητα ζωής μετά το εγκεφαλικό. Παγκοσμίως, το εγκεφαλικό είναι πιο συχνό στις γυναίκες κάτω των 25 ετών.

Ο κίνδυνος εγκεφαλικού στις γυναίκες επηρεάζεται από βιολογικούς και ορμονικούς παράγοντες.

Η υψηλή αρτηριακή πίεση κατά την εγκυμοσύνη, συμπεριλαμβανομένης της υπέρτασης κύησης και της προεκλαμψίας (που εμφανίζεται συνήθως μετά την 20ή εβδομάδα κύησης και χαρακτηρίζεται από υψηλή αρτηριακή πίεση σε συνδυασμό με βλάβη οργάνων, συχνά νεφρών ή ήπατος), αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όσο και αργότερα στη ζωή. Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να τραυματίσει τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο.

Η χρήση ορμονικών αντισυλληπτικών μπορεί επίσης να επηρεάσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Δεν αυξάνουν όλα τα ορμονικά αντισυλληπτικά τον κίνδυνο, αλλά τα συνδυασμένα αντισυλληπτικά χάπια που περιέχουν οιστρογόνο και προγεστερόνη μπορούν να αυξήσουν την πηκτικότητα του αίματος και την αρτηριακή πίεση.

Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος σε γυναίκες που καπνίζουν, είναι άνω των 35 ετών ή πάσχουν από ημικρανίες με αύρα. Τα φάρμακα που περιέχουν μόνο προγεστερόνη δεν σχετίζονται με τον ίδιο βαθμό κινδύνου. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου 248 εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως λαμβάνουν ορμονικά αντισυλληπτικά.

Η εμμηνόπαυση αποτελεί επίσης σημαντικό παράγοντα. Κατά την εμμηνόπαυση, τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται, τα οποία βοηθούν στην προστασία των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων και στη διατήρηση υγιών επίπεδων χοληστερόλης. Όταν μειώνονται, τα αγγεία γίνονται πιο σκληρά και πιο ευάλωτα σε βλάβες, αυξάνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) που χορηγείται για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, έχει συνδεθεί με μια μικρή αύξηση του κινδύνου εγκεφαλικού, κυρίως όταν περιέχει οιστρογόνα, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες γυναίκες ή σε όσες ξεκινούν τη θεραπεία πολλά χρόνια μετά την εμμηνόπαυση.

Οι γυναίκες είναι επίσης πιο πιθανό να εμφανίσουν ημικρανίες και ιδίως ημικρανίες με αύρα, οι οποίες συνδέονται με προσωρινές διαταραχές της ροής αίματος στον εγκέφαλο, κάτι που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Αυτοάνοσα νοσήματα όπως ο λύκος και η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι συχνότερα στις γυναίκες και προκαλούν χρόνια φλεγμονή, η οποία συμβάλλει στη στένωση και την εξασθένιση των αγγείων, αυξάνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού.

Η εγκυμοσύνη ασκεί πρόσθετη πίεση στην καρδιά και το κυκλοφορικό σύστημα. Ο όγκος του αίματος αυξάνεται, οι ορμόνες μεταβάλλονται και αυξάνεται η πιθανότητα σχηματισμού θρόμβων. Αυτό σημαίνει ότι οι έγκυες ή οι γυναίκες που έχουν πρόσφατα γεννήσει, έχουν περίπου τριπλάσιο κίνδυνο να υποστούν εγκεφαλικό σε σχέση με γυναίκες της ίδιας ηλικίας που δεν είναι έγκυες. Τα στοιχεία γι’ αυτό τον αυξημένο κίνδυνο είναι καλά τεκμηριωμένα σε έρευνες της Αμερικανικής Ένωσης Καρδιάς και Εγκεφαλικού. Επιπλέον, το εγκεφαλικό είναι μία από τις κυριότερες αιτίες σοβαρής μητρικής νοσηρότητας και θανάτου.

Υπάρχουν όμως και σημαντικές ανισότητες. Στην Αγγλία, οι μαύρες γυναίκες έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν από αιτίες σχετιζόμενες με την εγκυμοσύνη σε σχέση με τις λευκές. Υψηλότερο κίνδυνο αντιμετωπίζουν επίσης οι γυναίκες ασιατικής καταγωγής και μικτών εθνοτήτων, σύμφωνα με το MBRRACE UK.

Στις ΗΠΑ, οι μαύρες γυναίκες πεθαίνουν από επιπλοκές σχετιζόμενες με την εγκυμοσύνη σχεδόν με διπλάσιο ρυθμό από τις λευκές. Το εγκεφαλικό είναι μία από τις κυριότερες ιατρικές επιπλοκές που συμβάλλουν σε αυτούς τους θανάτους. Παράγοντες όπως καθυστερημένη διάγνωση, άνιση πρόσβαση σε περίθαλψη και υψηλότερα ποσοστά υπέρτασης, παχυσαρκίας και προεκλαμψίας επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου είναι πιο πιθανό να παραβλεφθούν στις γυναίκες. Αν και οι άνδρες και οι γυναίκες συχνά παρουσιάζουν παρόμοια πρώιμα συμπτώματα, όπως παράλυση του προσώπου, αδυναμία των χεριών και προβλήματα στην ομιλία, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναφέρουν επιπλέον συμπτώματα, όπως πονοκέφαλο, κόπωση, ναυτία ή σύγχυση, τα οποία μπορεί να παρερμηνευθούν ως άγχος, ημικρανία ή στρες.

Η υπαραχνοειδής αιμορραγία, ένας τύπος εγκεφαλικού που προκαλείται από αιμορραγία γύρω από τον εγκέφαλο, συνήθως λόγω ρήξης ανευρύσματος, είναι πιο συχνή στις γυναίκες και εκδηλώνεται συχνά ως ξαφνικός, εξαιρετικά έντονος πονοκέφαλος που δεν υποχωρεί με παυσίπονα.

Παρά την έκταση του προβλήματος, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά κενά γνώσης. Πολλοί παράγοντες κινδύνου που αφορούν αποκλειστικά τις γυναίκες παραμένουν ελλιπώς κατανοητοί. Οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται στην κλινική έρευνα, με αποτέλεσμα οι κατευθυντήριες οδηγίες για τη θεραπεία να βασίζονται συχνά σε δεδομένα ανδρών και όχι σε στοιχεία που αντανακλούν τις γυναικείες ανάγκες και εμπειρίες.

Η βελτίωση των αποτελεσμάτων απαιτεί στρατηγικές πρόληψης που να είναι συμπεριληπτικές, πολιτισμικά ευαίσθητες και προσαρμοσμένες στις γυναίκες σε διαφορετικά στάδια της ζωής τους. Η ενημέρωση, η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας είναι κρίσιμες.

ΠΗΓΗ: The Conversation