Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που, αν και έχουν ξεπεράσει τα 30, συμπεριφέρονται σαν έφηβοι. Μια νέα μελέτη, όμως, δικαιώνει αυτούς τους «ανώριμους», καθώς δείχνει ότι η εφηβεία ολοκληρώνεται εγκεφαλικά στην ηλικία των 32 ετών.

Επιστήμονες του εγκεφάλου από το University of Columbia ανακάλυψαν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος υφίσταται δραματική «επανακαλωδίωση» σε πέντε διακριτές φάσεις, με την εφηβεία να εκτείνεται μέχρι την ηλικία των 32 ετών. Τα ευρήματά τους δημοσιεύτηκαν στο Nature Communications και αμφισβητούν τις συμβατικές αντιλήψεις για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, όπως αναφέρουν οι Times.

Σύμφωνα με τη δημοσίευση, «ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν εξελίσσεται με ομαλό, γραμμικό τρόπο, αλλά υφίσταται δραματική “επανακαλωδίωση” σε πέντε διακριτές φάσεις -ή “εποχές”-, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Αυτές οι φάσεις διακόπτονται από τέσσερα βασικά σημεία καμπής, στις ηλικίες 9, 32, 66 και 83 ετών».

Η ομάδα, με επικεφαλής την Alexa Mousley και τον καθηγητή νευροπληροφορικής Duncan Astle, διαπίστωσε ότι «αυτό που παραδοσιακά ονομάζουμε “εφηβεία”, στην πραγματικότητα εκτείνεται μέχρι την ηλικία των 32 ετών, μια περίοδο έντονης νευρωνικής βελτίωσης που “χτίζεται” προς το πικ της γνωστικής απόδοσης».

Οι ερευνητές υποστήριξαν ότι τα ευρήματά τους μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση του λόγου που ο κίνδυνος διαταραχών ψυχικής υγείας και άνοιας διαφέρουν κατά τη διάρκεια της ζωής μας.

O Duncan Astle εξήγησε στην Guardian ότι «πολλές νευροαναπτυξιακές, ψυχικές και νευρολογικές παθήσεις συνδέονται με τον τρόπο που είναι συνδεδεμένος ο εγκέφαλος. Πράγματι, οι διαφορές στην εγκεφαλική καλωδίωση προβλέπουν δυσκολίες με την προσοχή, τη γλώσσα, τη μνήμη και μια ολόκληρη σειρά από διαφορετικές συμπεριφορές. Εντοπίζοντας αυτά τα σημεία καμπής, μπορούμε να στοχεύσουμε καλύτερα τις παρεμβάσεις».

Οι επιστήμονες ανέλυσαν μαγνητικές τομογραφίες του εγκεφάλου περισσότερων από 3.800 ατόμων, από τη βρεφική ηλικία τους έως τη δεκαετία του ’90, επικεντρώνοντας στην «καλωδίωση» του εγκεφάλου και το πώς μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου. Οι αλλαγές δεν είναι σταδιακές, αλλά συμβαίνουν με εκρήξεις, που επηρεάζουν τα πάντα, από τη μνήμη έως την ευαλωτότητα σε θέματα ψυχικής υγείας.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν τις πέντε «εποχές», παρακολουθώντας δύο κύριες διαδικασίες: την ολοκλήρωση (πόσο καλά συνδέονται οι απομακρυσμένες περιοχές του εγκεφάλου για αποτελεσματική επικοινωνία) και τον διαχωρισμό (το πώς οι τοπικές συστάδες νευρώνων ειδικεύονται σε συγκεκριμένες εργασίες).

Έτσι, προέκυψαν τα εξής:

Από τη γέννηση έως τα 9 χρόνια ζούμε την εποχή της «ανεπαρκούς καλωδίωσης». «Οι συνδέσεις είναι περίπλοκες και καταναλώνουν ενέργεια, καθώς οι τοπικές περιοχές αρχίζουν να εξειδικεύονται. Ωστόσο, οι απομακρυσμένες περιοχές αδυνατούν να συνδεθούν γρήγορα, κάτι που αλλάζει στα 9 υπάρχει βελτιστοποίηση που ενισχύει την γνωστική αποτελεσματικότητα -ανάγνωση, επίλυση προβλημάτων κλπ Την ίδια στιγμή, αυξάνονται οι κίνδυνοι ψυχικής υγείας -αυξάνεται το άγχος ή οι διαγνώσεις ΔΕΠΥ-,γιατί ο εγκέφαλος γίνεται πιο ευαίσθητος στις διαταραχές».

Η εφηβεία, που λανθασμένα πιστεύαμε ότι ολοκληρώνεται στα 18 ή στα 25, σύμφωνα με τα ευρήματα του University of Cambridge διαρκεί έως τα 32. «Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο εγκέφαλος βελτιώνει την καλωδίωσή του για μέγιστη απόδοση. Οι απομακρυσμένες περιοχές ενσωματώνονται πιο ομαλά για σύνθετη σκέψη (πχ multitasking ή ενσυναίσθηση). Οι τοπικές περιοχές οξύνονται για εξειδίκευση (κατακτούμε μια δεξιότητα). Είναι μια περίοδος ανάπτυξης με υψηλά διακυβεύματα, που τελειώνει στην ηλικία των 32 ετών με μια μετάβαση στη σταθερότητα».

Μετά τα 32, ο εγκέφαλος φτάνει σε μια μακρά περίοδο σταθερότητας. «Η νοημοσύνη, η προσωπικότητα και τα μοτίβα καλωδίωσης παραμένουν σταθερά, επιτρέποντας συνεπή λειτουργία υψηλού επιπέδου». Δεν υπάρχει σημαντική επανακαλωδίωση, αλλά βελτιστοποιημένη νευρωνική υποδομή για καριέρα, σχέσεις και λήψη αποφάσεων. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι είναι το «πικ της κορυφαίας απόδοσης».

Στα 66 εμφανίζονται οι πρώτες «ρωγμές», με τη λευκή ουσία του εγκεφάλου να αρχίζει να λεπταίνει ανεπαίσθητα, επιβραδύνοντας την επικοινωνία μεταξύ των περιοχών. «Δεν υπάρχει απότομη πτώση, αλλά μια ήπια διάβρωση, την οποία ο εγκέφαλος αντισταθμίζει με το να στηρίζεται περισσότερο σε γνωστές τοπικές διαδρομές». Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί ως ελαφρώς πιο αργή ανάκληση, ωστόσο η συνολική λειτουργία παραμένει ισχυρή.

Η τελευταία «εποχή» είναι της «απομόνωσης», με την ηλικία των 83 ετών να φέρνει πιο έντονες αλλαγές. «Οι άμεσες συνδέσεις μεγάλης εμβέλειας διαταράσσονται, αναγκάζοντας τον εγκέφαλο να βασίζεται, σε μεγάλο βαθμό, σε απομονωμένα τοπικά δίκτυα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη περιφερειακή ανεξαρτησία αλλά και σε ευπάθειες, όπως η άνοια».

Τώρα γνωρίζετε τι συμβαίνει στον εγκέφαλό σας σε κάθε ηλικία, γιατί νιώθετε ανώριμοι, πότε θα έπρεπε να αισθάνεστε ώριμοι, πότε μπαίνει μπροστά η εμπειρία και γιατί αυξάνεται η απειλή για άνοια.