Ένα φιλόδοξο σχέδιο για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, μέσω της αξιοποίησης παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, εξετάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Στόχος είναι η ενίσχυση της άμυνας και η ανοικοδόμηση της χώρας για τα έτη 2026 και 2027, χρησιμοποιώντας τα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν δεσμευθεί στη Δύση μετά την εισβολή της Μόσχας.

Δεδομένου ότι το Διεθνές Δίκαιο δεν επιτρέπει την κατάσχεση κρατικών κεφαλαίων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταθέσει μια πρόταση που επιτρέπει στα κράτη-μέλη να χρησιμοποιήσουν έως και 185 δισ. ευρώ – το μεγαλύτερο μέρος των 210 δισ. ευρώ ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που παραμένουν «παγωμένα» στην Ευρώπη – χωρίς να προβούν σε δήμευση. Στην αρχή του πολέμου, η ρωσική κεντρική τράπεζα διατηρούσε ομόλογα στη Euroclear. Με τη λήξη αυτών των ομολόγων, τα προκύπτοντα μετρητά «μπλόκαραν» λόγω των κυρώσεων.

Σήμερα, η Euroclear επενδύει αυτά τα κεφάλαια στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το νέο σχέδιο προβλέπει την αντικατάσταση αυτής της επένδυσης με μηδενικού επιτοκίου ομόλογα που θα εκδίδονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τα κεφάλαια θα διοχετευθούν μέσω ενός Δανείου Επανορθώσεων προς την Ουκρανία, το οποίο θα εκταμιεύεται σταδιακά ανάλογα με τις ανάγκες. Το Κίεβο θα αποπληρώσει το ποσό μόνον όταν λάβει πολεμικές αποζημιώσεις από τη Ρωσία, δίνοντάς του τη δυνατότητα να διαθέσει άμεσα τα χρήματα.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, έχουν δεσμευθεί περίπου 257 δισ. ευρώ ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Από αυτά, 210 δισ. ευρώ βρίσκονται στην Ευρώπη -185 δισ. ευρώ στη Euroclear-, εκ των οποίων τα 176 δισ. ευρώ έχουν ήδη μετατραπεί σε μετρητά. Η Κομισιόν υπολογίζει ότι, μετά την αποπληρωμή προηγούμενου δανείου της G7 ύψους 45 δισ. ευρώ, το διαθέσιμο ποσό για την Ουκρανία θα φτάσει περίπου τα 140 δισ. ευρώ. Μέχρι στιγμής, έχουν εκταμιευθεί 25,3 δισ. ευρώ από το συνολικό δάνειο.

Επιπλέον, 25 δισ. ευρώ ρωσικών περιουσιακών στοιχείων παραμένουν σε άλλες ευρωπαϊκές δικαιοδοσίες, όπως η Γαλλία και το Λουξεμβούργο, και εξετάζεται η πιθανή ένταξή τους στο σχέδιο. Η Ρωσία θα διατηρήσει νομικά την αξίωσή της επί των κεφαλαίων της στη Euroclear, η οποία θα κατέχει ισόποσα ομόλογα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ουσιαστικά, η μόνη διαφορά θα είναι ότι τα ρωσικά χρήματα θα επενδύονται σε ομόλογα της Ε.Ε. αντί για καταθέσεις στην ΕΚΤ.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει δηλώσει ότι το ρίσκο θα επιμεριστεί συλλογικά μεταξύ των κρατών-μελών. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Μπαρτ ντε Βέβερ, έχει προειδοποιήσει ότι η χώρα του δεν θα εγκρίνει το σχέδιο χωρίς ισχυρή νομική βάση και πλήρη επιμερισμό των κινδύνων. Το σχέδιο θα χρειαστεί την εγγύηση όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε., σε αναλογία ανάλογη του μεγέθους των οικονομιών τους.

Ο Καναδάς και η Βρετανία έχουν εκφράσει ενδιαφέρον συμμετοχής, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία όχι. Η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι η Ουγγαρία, η οποία διατηρεί φιλική στάση απέναντι στη Μόσχα, ενδέχεται να μην εγγυηθεί το δάνειο, ωστόσο είναι έτοιμη να προχωρήσει με τα υπόλοιπα 26 κράτη, δεδομένου ότι η ουγγρική οικονομία έχει μικρό βάρος στο συνολικό σχήμα.

Ο κίνδυνος για τα κράτη-μέλη θεωρείται ελάχιστος, καθώς οι εγγυήσεις θα ενεργοποιούνταν μόνο αν η ίδια η Ε.Ε. αποφάσιζε να αποδεσμεύσει τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, πριν καταβληθούν αποζημιώσεις στην Ουκρανία. Για να αποτραπεί το ενδεχόμενο να μπλοκάρει μια χώρα την ανανέωση των κυρώσεων ανά εξάμηνο, η Επιτροπή προτείνει οι κυρώσεις να ανανεώνονται πλέον με ειδική πλειοψηφία, μειώνοντας τον κίνδυνο απρόβλεπτης αποδέσμευσης των κεφαλαίων.

Από την πλευρά του, το Κρεμλίνο έχει χαρακτηρίσει το σχέδιο «παράνομη δήμευση ρωσικής περιουσίας» και έχει προειδοποιήσει ότι θα υπάρξουν αντίποινα σε περίπτωση εφαρμογής του.