Οι δαπάνες στον τομέα του Διαστήματος εκτοξεύονται, καθώς κυβερνήσεις και εταιρείες συναγωνίζονται για την κατάκτηση νέων συνόρων, ειδικά εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων και εμπορικών πολέμων.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι ευρωπαϊκές χώρες αποφάσισαν να αυξήσουν τις δαπάνες τους στο Διάστημα κατά 30%, ξεπερνώντας τα 22 δισ. ευρώ. Σκοπός είναι να ανταγωνιστούν αποτελεσματικότερα τις ΗΠΑ, την Κίνα, αλλά και ιδιωτικές εταιρείες όπως η SpaceX του Έλον Μασκ, οι οποίες προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς στην οικονομία του Διαστήματος.

Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (European Space Agency – ESA) εξασφάλισε προϋπολογισμό 22,1 δισ. ευρώ από τα 23 κράτη – μέλη της. Τα κονδύλια αυτά θα χρηματοδοτήσουν για τα επόμενα τρία χρόνια, μέσω της ESA, την εκτόξευση δορυφόρων για στρατιωτική και πολιτική χρήση, καθώς και άλλα διαστημικά προγράμματα. Την περίοδο 2023-2025, οι δαπάνες για το Διάστημα ανέρχονταν σε 16,9 δισ. ευρώ.

Η αυξημένη εστίαση της Ευρώπης στο Διάστημα απορρέει εν μέρει από την επιθυμία για μεγαλύτερη αυτονομία από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε θέματα ασφάλειας, μια τάση που ενισχύθηκε από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία.

Το 2024, σε αντίθεση με άλλες χώρες, το μεγαλύτερο μέρος (88%) των διαστημικών δαπάνων της Ευρώπης αφορούσε πολιτική και όχι στρατιωτική χρήση.

Συνολικά, η οικονομία του Διαστήματος έφτασε το 2024 σε επίπεδα – ρεκόρ, με επενδύσεις 613 δισ. δολαρίων, αυξημένες κατά 7,8% σε ετήσια βάση.

Ο ιδιωτικός, εμπορικός τομέας συνεισέφερε σχεδόν το 80% του ποσού αυτού, ενώ το υπόλοιπο προήλθε από κυβερνήσεις. Τα κράτη δαπάνησαν το 2024 πάνω από 132 δισ. δολάρια για την οικονομία του Διαστήματος, με τις ΗΠΑ να επενδύουν 77 δισ. δολάρια σε προγράμματα εθνικής ασφάλειας, καθώς και σε προγράμματα του Διαστήματος για πολιτική χρήση, όπως οι τηλεπικοινωνίες.

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την πιο πρόσφατη έκθεση για το Διάστημα, η οποία περιλαμβάνει στοιχεία μέχρι και το δεύτερο τρίμηνο του 2025, από το Ίδρυμα του Διαστήματος. Οι συντάκτες της έκθεσης σχολίασαν ότι η μεγάλη αύξηση των δαπανών για το Διάστημα υποδεικνύει τη σημασία του κλάδου αυτού για την οικονομική ανάπτυξη, την εθνική ασφάλεια και το δημόσιο συμφέρον.

Η ESA έχει 23 κράτη – μέλη: Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία, Ελβετία και Βρετανία.

Σε μια χωριστή έκθεση, η εταιρεία συμβούλων McKinsey & Company εκτιμά ότι η οικονομία του Διαστήματος θα φτάσει έως το 2035 τα 1,8 τρισ. δολάρια, λαμβάνοντας υπόψη και τον πληθωρισμό. Το ποσό αυτό περιλαμβάνει και τις λεγόμενες «βασικές παροχές υπηρεσιών» (backbone applications) για την ανάπτυξη σχετικής τεχνολογίας, όπως οτιδήποτε σχετίζεται με δορυφόρους, εγκαταστάσεις για εκτοξεύσεις στο Διάστημα και υπηρεσίες όπως η μετάδοση τηλεοπτικών και άλλων σημάτων, καθώς και σημάτων συστημάτων δορυφορικής πλοήγησης όπως το GPS.

Το 2023, οι δαπάνες για τέτοιες βασικές υπηρεσίες εκτιμήθηκαν από τη συμβουλευτική εταιρεία σε 330 δισ. δολάρια, δηλαδή περίπου το 50% της συνολικής οικονομίας του Διαστήματος. Τα ίδια στοιχεία έδειξαν ότι ο αριθμός των δορυφόρων που εκτοξεύονται ετησίως έχει αυξηθεί με σωρευτικό ετήσιο ρυθμό άνω του 50% από το 2019 έως το 2023, ενώ το κόστος εκτόξευσης έχει μειωθεί κατά 10 φορές τα τελευταία 20 χρόνια, επιτρέποντας περισσότερες εκτοξεύσεις. Η τιμή των δεδομένων – κλειδί για τη συνδεσιμότητα – αναμένεται επίσης να μειωθεί κατά 10% έως το 2035, καθώς η ζήτηση αυξάνεται κατά 60%, σύμφωνα με εκτιμήσεις της McKinsey.

Βασική κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη του Διαστήματος είναι η ανάγκη για μεγαλύτερη συνδεσιμότητα του πλανήτη μέσω δορυφόρων, η υψηλότερη εκτιμώμενη ζήτηση για υπηρεσίες πλοήγησης, ειδικά σε έξυπνα κινητά τηλέφωνα, και η αύξηση της χρήσης αυτοματοποιημένων συστημάτων. Η μεγάλη εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, ειδικά τον τελευταίο περίπου ενάμιση χρόνο, ενδέχεται να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη αύξηση της οικονομίας του Διαστήματος, καθώς θα αυξηθούν οι ανάγκες για τροφοδότηση της τεχνητής νοημοσύνης.

Η McKinsey εκτιμά ότι πέντε κλάδοι – η κρατικά χρηματοδοτούμενη άμυνα, η εφοδιαστική αλυσίδα και οι μεταφορές, τα τρόφιμα και τα ποτά, το λιανικό εμπόριο και τα καταναλωτικά αγαθά – θα αποφέρουν περισσότερο από το 60% της αύξησης της διαστημικής οικονομίας έως το 2035. Επιπλέον, κι άλλοι κλάδοι θα δουν τα έσοδα που σχετίζονται με το Διάστημα να φτάνουν τα αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια, δημιουργώντας ευκαιρίες τόσο για παραδοσιακούς όσο και για μη παραδοσιακούς παίκτες.

Επιπλέον, η απόδοση των επενδύσεων του Διαστήματος θεωρείται ότι θα είναι περισσότερο από οικονομική. Πέρα από τη δημιουργία εσόδων, το Διάστημα θα διαδραματίζει ολοένα και πιο κρίσιμο ρόλο στον μετριασμό των παγκόσμιων προκλήσεων, που κυμαίνονται από τις προειδοποιήσεις για καταστροφές και την παρακολούθηση του κλίματος έως τη βελτιωμένη ανταπόκριση για ανθρωπιστικούς λόγους και την ευρύτερη ευημερία. Η συνεργασία μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων θα είναι το κλειδί για να διασφαλιστεί ότι οι διαστημικές δυνατότητες θα επιτύχουν αυτό το δυναμικό.

Η οικονομία του Διαστήματος αναμένεται να υποστεί σημαντικές αλλαγές την επόμενη δεκαετία, με νέες σημαντικές χώρες, όπως η Ινδία, η Ιαπωνία και η Σαουδική Αραβία, να επενδύουν ή να ετοιμάζονται να επενδύσουν στο Διάστημα. Την ίδια στιγμή, οι επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα στο Διάστημα συνεχίζουν να προωθούν τη δραστηριοποίηση σε εργασίες που γίνονται στο Διάστημα, όπως η επιθεώρηση δορυφόρων σε τροχιά, οι υπηρεσίες συντήρησης σε εξοπλισμό και η λειτουργία και αξιοποίηση διαστημικών σταθμών.