Ερευνητές πιστεύουν ότι τα δάκρυα ενδέχεται να περιέχουν ζωτικά στοιχεία για το τι συμβαίνει βαθιά μέσα στον εγκέφαλο, ανοίγοντας τον δρόμο για την έγκαιρη ανίχνευση όγκων. Στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, η καθηγήτρια Πέτρα Χάμερλικ ηγείται μιας πρωτοποριακής έρευνας που στοχεύει στην εξέταση αυτής της υπόθεσης. Τα αρχικά ευρήματα υποδεικνύουν ότι οι αλλαγές στα δάκρυα θα μπορούσαν να προσφέρουν ένα εξαιρετικό "παράθυρο" στον εγκέφαλο, βοηθώντας ενδεχομένως στη διάγνωση μιας ασθένειας που είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστεί.

Η Χάμερλικ εξηγεί: «Οι όγκοι του εγκεφάλου συχνά ανιχνεύονται αργά, επειδή τα συμπτώματά τους είναι ασαφή». Ένας πονοκέφαλος ή μια κρίση μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι. «Τις περισσότερες φορές πρόκειται απλώς για έναν δυνατό πονοκέφαλο, όχι για όγκο. Αλλά όταν πρόκειται για όγκο εγκεφάλου, η καθυστέρηση στη διάγνωση μπορεί να προκαλέσει μεγάλη αγωνία στους ασθενείς και να επηρεάσει την ποιότητα ζωής τους». Η ίδια γνωρίζει καλά αυτό το ζήτημα, καθώς έχασε τον πατέρα της από όγκο του εγκεφάλου μετά από πάνω από ένα χρόνο αβεβαιότητας. «Δεν θέλω κανείς άλλος να περάσει αυτή την αγωνία, γιατί ξέρω τι έχουμε περάσει, τι πέρασε ο πατέρας μου», λέει.

Οι επιστήμονες εξετάζουν κάθε πιθανό τρόπο για να εντοπίζουν τον καρκίνο νωρίτερα, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης σωματικών υγρών για βιολογικά στοιχεία. Ωστόσο, ο εγκέφαλος παρουσιάζει μια μοναδική πρόκληση καθώς προστατεύεται από τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, μια βιολογική ασπίδα που φιλτράρει τις βλαβερές ουσίες, παγιδεύοντας παράλληλα μεγάλο μέρος του περιεχομένου του. Αυτό δυσκολεύει τους γιατρούς να βρουν τα βιολογικά στοιχεία που χρειάζονται για να κατανοήσουν τι συμβαίνει στον εγκέφαλο.

Η ομάδα της Χάμερλικ στράφηκε στα δάκρυα λόγω της στενής σύνδεσης μεταξύ ματιών και εγκεφάλου. Το οπτικό νεύρο συνδέεται απευθείας με τον εγκέφαλο, και τα δάκρυα παράγονται από πλάσμα αίματος που φιλτράρεται μέσω αδένων ελεγχόμενων από το εγκεφαλικό στέλεχος. Η ερευνήτρια εξηγεί: «Υποθέσαμε ότι καθώς αναπτύσσεται ένας όγκος, αναδιαμορφώνει το ανοσοποιητικό σύστημα του εγκεφάλου και ότι αυτό μπορεί να αντανακλάται στα δάκρυα».

Έτσι, η ομάδα ξεκίνησε την ανάπτυξη ενός τεστ που θα μπορούσε να μετρά αυτές τις αλλαγές. Η Χάμερλικ ερευνά αυτό το θέμα εδώ και πάνω από 10 χρόνια. Το 2015, η ομάδα ξεκίνησε την πρώτη κλινική μελέτη – μια δανέζικη πιλοτική μελέτη απόδειξης της ιδέας με 164 συμμετέχοντες, μεταξύ των οποίων υγιείς εθελοντές και άτομα με όγκους εγκεφάλου. «Συλλέγοντας δάκρυα με ένα τυπικό τεστ Schirmer που χρησιμοποιείται ήδη για την ξηροφθαλμία, διαπιστώσαμε ότι μπορούμε να ανιχνεύσουμε όγκους εγκεφάλου με μεγάλη ακρίβεια», εξηγεί η Χάμερλικ.

Δέκα χρόνια μετά, η ομάδα διεξάγει μια μεγάλη μελέτη επικύρωσης εγκεκριμένη από το NHS, με την ονομασία INFORM. Στη μελέτη συμμετέχουν ασθενείς από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σουηδία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, τη Σλοβακία και την Τσεχία, προκειμένου να διαπιστωθεί αν το τεστ δακρύων μπορεί να ανιχνεύσει αξιόπιστα τους όγκους σε μεγαλύτερο δείγμα. Ο τελικός στόχος της Χάμερλικ είναι να δημιουργήσει ένα γρήγορο τεστ που θα μπορούν να χρησιμοποιούν οι γιατροί για να αποφασίσουν αν ένας ασθενής χρειάζεται να υποβληθεί επειγόντως σε μαγνητική τομογραφία. «Η ελπίδα είναι να δοθεί στους κλινικούς γιατρούς ένα γρήγορο, αξιόπιστο εργαλείο για την ταξινόμηση των ασθενών. Δεν πρόκειται για την αντικατάσταση της μαγνητικής τομογραφίας, αλλά για την επιτάχυνση της διαδρομής προς τη διάγνωση και την ταχύτερη παροχή απαντήσεων στους ασθενείς» εξηγεί η ερευνήτρια.

Εάν είναι επιτυχής, αυτό το τεστ θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα, μετατρέποντας μερικές σταγόνες δακρύων σε ένα ζωτικό εργαλείο για την έγκαιρη ανίχνευση όγκων στον εγκέφαλο.