Οι 200 χώρες που συναντήθηκαν στην βραζιλιάνικη Αμαζονία στο πλαίσιο της COP30 κατέληξαν σε έναν συμβιβασμό για την κλιματική δράση, ο οποίος χαρακτηρίζεται από χαμηλές φιλοδοξίες. Το αποτέλεσμα, χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο για την έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα, θεωρείται απογοητευτικό για την Ευρώπη, αλλά και προβλέψιμο, δεδομένων των γεωπολιτικών αντιπαλοτήτων που σημάδεψαν τη χρονιά.

Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Ντά Σίλβα, δήλωσε από το Γιοχάνεσμπουργκ, πριν από την οριστική υιοθέτηση του ανακοινωθέντος της COP30, ότι «Η επιστήμη υπερίσχυσε, η διεθνής συνεργασία νίκησε».

Ο βραζιλιάνος πρόεδρος της COP30, Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο, προχώρησε στην υιοθέτηση του κειμένου βάσει συναίνεσης, κατά τη συνεδρίαση που έριξε την αυλαία των εργασιών της διάσκεψης.

Το κείμενο της απόφασης χαιρετίζει τη συμφωνία του Παρισιού και την κλιματική συνεργασία, χωρίς όμως να καλεί σε επιτάχυνση της δράσης παρά μόνο σε εθελοντική βάση. Επιπλέον, κάνει μόνο έμμεση αναφορά στην έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα.

Ο ευρωπαίος επίτροπος για το Κλίμα, Βόπκε Χούκστρα, δήλωσε, έπειτα από ολονύκτιες διαπραγματεύσεις και μία συντονιστική συνεδρίαση των 27, ότι «Οφείλουμε να το υποστηρίξουμε διότι, τουλάχιστον, μας οδηγεί προς τη σωστή κατεύθυνση». Παραδέχτηκε, ωστόσο, ότι «Δεν θα κρύψουμε ότι θα προτιμούσαμε κάτι περισσότερο και πάνω απ’ όλα περισσότερη φιλοδοξία».

Η COP30 δίνει το έναυσμα για τη δημιουργία μιας νέας «εθελοντικής πρωτοβουλίας», στην οποία θα συμμετέχουν οι χώρες που επιθυμούν να συνεργαστούν για μια πιο αποφασιστική μείωση των εκπομπών άνθρακα, με στόχο τον περιορισμό της υπερθέρμανσης κατά +1,5°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Η πρωτοβουλία αυτή οφείλει να λάβει υπόψη τη δέσμευση της COP28 του 2023 για σταδιακή εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων, χωρίς όμως να γίνεται ρητή αναφορά σε αυτή τη δέσμευση, προκειμένου να αποφευχθούν οι εντάσεις στις διαπραγματεύσεις.

Παρά την πίεση από περισσότερες από 80 χώρες της Ευρώπης, της Λατινικής Αμερικής και των νησιωτικών κρατών, η COP30 δεν υιοθέτησε οδικό χάρτη για την έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα.

Σε απάντηση, ο πρόεδρος της COP30, Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να καταρτίσει έναν τέτοιο οδικό χάρτη, καθώς και ένα σχέδιο κατά της αποψίλωσης των δασών, για όσες χώρες επιθυμούν να συμμετάσχουν, διευκρινίζοντας ότι δεν πρόκειται για συλλογική απόφαση των μελών της COP.

Η COP30 προτρέπει για τον τριπλασιασμό της χρηματοδότησης για την κλιματική προσαρμογή των αναπτυσσόμενων χωρών έως το 2035, σε σχέση με τον στόχο των 40 δισ. δολαρίων ετησίως για το 2025. Η βοήθεια αυτή χρηματοδοτεί έργα όπως η ανύψωση οδικών υποδομών, η ενίσχυση κτιρίων απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα ή η προετοιμασία του αγροτικού τομέα για τις ξηρασίες.

Ωστόσο, οι ανεπτυγμένες χώρες δεν δεσμεύτηκαν να αυξήσουν το συνολικό ποσό της κλιματικής χρηματοδότησης, που υπολογίζεται ότι θα φθάσει τα 300 δισ. δολάρια ετησίως έως το 2035. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε πρόσθετη ενίσχυση για προσαρμογή θα πρέπει να εξασφαλιστεί μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Τα υπόλοιπα κονδύλια θα δίνονται σε μορφή δανείων για δράσεις μείωσης εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Για πρώτη φορά, οι εμπορικές εντάσεις που συνοδεύουν την ενεργειακή μετάβαση θα αποτελέσουν αντικείμενο τριετούς διαλόγου στο πλαίσιο των συνομιλιών για το κλίμα.

Η εξέλιξη αυτή θεωρείται πολιτική επιτυχία για την Κίνα, η οποία, μαζί με άλλες αναδυόμενες εξαγωγικές οικονομικές δυνάμεις, όπως η Ινδία, αμφισβητεί εδώ και χρόνια τους περιβαλλοντικούς εμπορικούς φραγμούς, και ειδικότερα τον φόρο του άνθρακα στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.