Καθώς η φετινή σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα, COP30, ξεκινά στη Βραζιλία, τα διακυβεύματα είναι μεγαλύτερα από ποτέ. Ο κόσμος έχει αλλάξει δραματικά από όταν οι ηγέτες υπέγραψαν μια ιστορική συμφωνία για το κλίμα στο Παρίσι πριν από δέκα χρόνια, αλλά όχι ακριβώς με τον τρόπο που περίμεναν ή επιθυμούσαν.

Η αύξηση της θερμοκρασίας του κλίματος της Γης συνεχίστηκε με ταχύτερους ρυθμούς από ό,τι η κοινωνία μπόρεσε να απομακρυνθεί από την καύση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου. Έχει σημειωθεί πρόοδος — από το 2015, οι προβλέψεις για τη μελλοντική αύξηση της θερμοκρασίας έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από ένα βαθμό Κελσίου — αλλά η έλλειψη επαρκούς προόδου θα αποτελέσει το επίκεντρο των συζητήσεων τις επόμενες δύο εβδομάδες, καθώς οι διπλωμάτες συγκεντρώνονται στο Μπελέμ της Βραζιλίας για τις ετήσιες διαπραγματεύσεις των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα.

Ο στόχος είναι απλός, αλλά υψηλός: οι χώρες να συνεργαστούν για να σταματήσουν τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που προκαλεί ο άνθρωπος. Αυτός είναι ένας στόχος που, σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, απομακρύνεται όλο και περισσότερο. Η κλιματική αλλαγή ήδη επιδεινώνει τις καταστροφές που βιώνουν δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, και η καθυστέρηση της δράσης θα επιδεινώσει μόνο το πρόβλημα, τονίζει δημοσίευμα του Euronews.

Με το μεγαλύτερο τροπικό δάσος του κόσμου στα πρόθυρά της, πολλοί έχουν επαινέσει τη Μπελέμ ως ιδανική τοποθεσία για να αναδειχθεί ο ρόλος των αυτόχθονων πληθυσμών και της διαχείρισης της γης στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η κυβέρνηση του προέδρου Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, η οποία περιλαμβάνει το πρώτο Υπουργείο Αυτόχθονων Πληθυσμών της Βραζιλίας, αναμένει τη συμμετοχή περισσότερων από 3.000 αυτόχθονων εκπροσώπων αυτό το μήνα, τόσο ως μέλη της κοινωνίας των πολιτών όσο και ως διαπραγματευτές. Για σύγκριση, η περσινή σύνοδος κορυφής στο Αζερμπαϊτζάν προσέλκυσε μόλις 170 αυτόχθονες.

«Αυτή τη φορά, οι ηγέτες του κόσμου έρχονται στο Μπελέμ, στην καρδιά του Αμαζονίου, πιο κοντά στα σπίτια μας, στα ποτάμια μας, στα εδάφη μας», δήλωσε η Ολίβια Μπίσα, ηγέτης της φυλής Τσάπρα στο Περού.

Αν και οι αυτόχθονες πληθυσμοί δεν μπορούν να εκπροσωπήσουν τις φυλές τους στις διαπραγματεύσεις, η Μπίσα και άλλοι θα έχουν μεγαλύτερο ρόλο ως εκπρόσωποι που διαπραγματεύονται εκ μέρους των εθνών-κρατών τους. «Πρέπει να είμαστε μέσα στην αίθουσα, όχι έξω από αυτήν», είπε.

Οι διαμαρτυρίες τους έριξαν επίσης φως στις αντιφάσεις της διοργανώτριας Βραζιλίας, η οποία προβάλλει τον εαυτό της ως υπερασπιστή του τροπικού δάσους του Αμαζονίου. Η πρόσφατη έγκριση από τον Λούλα ενός έργου γεώτρησης πετρελαίου στην εκβολή του ποταμού Αμαζονίου προκάλεσε διαδηλώσεις και οργή.

Λίγες ημέρες πριν την επίσημη έναρξη της συνόδου κορυφής, δεκάδες χώρες έχουν ήδη δεσμευτεί να υποστηρίξουν ένα φιλόδοξο νέο εγχείρημα του Λούλα της Βραζιλίας για την προστασία των απειλούμενων δασών σε όλο τον κόσμο. Το ταμείο, γνωστό ως Tropical Forests Forever Facility, συγκέντρωσε μέχρι την Παρασκευή 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια, καθώς η Νορβηγία και η Γαλλία συνέπραξαν με τη Βραζιλία και την Ινδονησία στην επένδυση. Η Γερμανία ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι θα αναλάβει «σημαντική» δέσμευση. Το σχέδιο στοχεύει τελικά να αξιοποιήσει επενδύσεις ύψους 125 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Χρηματοδοτούμενο από τοκοφόρο χρέος αντί για δωρεές, το ταμείο επιδιώκει να ανατρέψει την οικονομική λογική της αποδάσωσης, καθιστώντας πιο επικερδές για τις κυβερνήσεις να διατηρήσουν τα δάση τους αντί να τα κόψουν. Σύμφωνα με το Euronews, μια λίστα με περισσότερες από 70 χώρες με πυκνά δάση — από το Κονγκό έως την Κολομβία — θα είναι επιλέξιμες για πληρωμές, αρκεί να διατηρήσουν την αποδάσωση κάτω από ένα καθορισμένο ποσοστό. Οι χώρες που δεν προστατεύουν τα δάση τους θα δουν τις πληρωμές τους να μειώνονται με τιμωρητικό συντελεστή για κάθε εκτάριο που καταστρέφεται.

Οι ΗΠΑ δεν θα στείλουν υψηλόβαθμους αξιωματούχους στη σύνοδο κορυφής για το κλίμα COP30 στη Βραζιλία, ανακοίνωσε την Παρασκευή ο Λευκός Οίκος. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει χαρακτηρίσει την κλιματική αλλαγή ως φάρσα και απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα την ημέρα που ανέλαβε τα καθήκοντά του. «Ο πρόεδρος Τραμπ δεν θα θέσει σε κίνδυνο την οικονομική και εθνική ασφάλεια της χώρας μας για να επιδιώξει ασαφείς κλιματικούς στόχους που καταστρέφουν άλλες χώρες», δήλωσε ο Τέιλορ Ρότζερς, εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, σε μια δήλωση.

Υπάρχουν ανησυχίες ότι η απουσία των ΗΠΑ — οι οποίες κατά καιρούς έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στο να πείσουν την Κίνα να περιορίσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για τις φτωχές χώρες — θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια ευρύτερη υποχώρηση της κλιματικής πολιτικής.

Πριν από δέκα χρόνια, οι χώρες συνήψαν μια ιστορική συμφωνία στο πλαίσιο του πρώτου παγκόσμιου συμφώνου για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Έκτοτε, η ετήσια θερμοκρασία του πλανήτη έχει ήδη αυξηθεί κατά περίπου 0,46 βαθμούς Κελσίου, μια από τις μεγαλύτερες αυξήσεις θερμοκρασίας σε δεκαετία που έχουν καταγραφεί, σύμφωνα με στοιχεία της ευρωπαϊκής κλιματικής υπηρεσίας Copernicus.

Η Συμφωνία του Παρισιού είχε ως στόχο να περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας σε 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον ιστορικό μέσο όρο, αλλά πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν πλέον ότι είναι απίθανο οι χώρες να παραμείνουν κάτω από αυτό το όριο.

Ωστόσο, ο κόσμος έχει σημειώσει κάποια πρόοδο, αναφέρει το Euronews. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι πλέον φθηνότερες σε περισσότερα μέρη από τον ρυπογόνο άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Και αν οι χώρες συμφωνήσουν να κάνουν ό,τι έχουν δηλώσει μέχρι τώρα, θα μπορούσαν να αποτρέψουν την αύξηση της θερμοκρασίας κατά λίγο περισσότερο από ένα βαθμό Κελσίου. Αυτό μπορεί να μην ακούγεται πολύ, αλλά κάθε δέκατο του βαθμού έχει σημασία όταν πρόκειται για τις επιπτώσεις σε καταστροφικές καιρικές συνθήκες.

Σε αντίθεση με τη Συμφωνία του Παρισιού, ή ακόμα και με το περασμένο έτος, όταν οι διαπραγματευτές προσπαθούσαν να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με το πόσα πρέπει να πληρώσουν οι πλούσιες χώρες στις φτωχές χώρες για να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή, οι φετινές συνομιλίες δεν αναμένεται να καταλήξουν σε κάποια νέα φιλόδοξη συμφωνία. Αντίθετα, οι διοργανωτές και οι αναλυτές χαρακτηρίζουν τη φετινή διάσκεψη ως «COP με στόχο την υλοποίηση».

«Όσοι πηγαίνουν στο Μπελέμ και ρωτούν «ποια συμφωνία θα προκύψει από τη διάσκεψη;» κάνουν λάθος ερώτηση», δήλωσε η Κριστιάνα Φιγκέρες, πρώην επικεφαλής του ΟΗΕ για το κλίμα.