Σημαντικές ανατροπές στο ασφαλιστικό σύστημα ετοιμάζονται για χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, που έχουν επιλέξει να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες μέσω της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής. Οι Βρυξέλλες προτείνουν αυτές τις αλλαγές ως μέτρο για την κάλυψη των δημοσιονομικών κενών που θα προκληθούν από την αύξηση των αμυντικών δαπανών την περίοδο 2025-2028.

Σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, η προετοιμασία για την προσαρμογή μετά το 2028, όταν λήγει η ρήτρα διαφυγής, πρέπει να ξεκινήσει άμεσα. Η ελληνική κυβέρνηση είχε ωφεληθεί με περίπου μισό δισεκατομμύριο ευρώ ετησίως από τη ρήτρα διαφυγής για την άμυνα, γεγονός που διευκόλυνε την εξαγγελία μέτρων, όπως η σταδιακή κατάργηση της προσωπικής διαφοράς. Ωστόσο, οι Βρυξέλλες προειδοποιούν ότι ο χρόνος για την αντιμετώπιση των αυξημένων αμυντικών δαπανών πλησιάζει, συγκεκριμένα σε τρία χρόνια από σήμερα, μετά το κρίσιμο έτος 2027, κατά το οποίο θα κριθεί αν και κατά πόσο θα αυξηθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.

Ο Επίτροπος Οικονομικών της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόβσκις, έδειξε ξεκάθαρα τον δρόμο των ανατροπών στο ασφαλιστικό κατά την ετήσια συνδιάσκεψη του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού συμβουλίου στις 14 Νοεμβρίου 2025. Αναφέρθηκε στις «διαρθρωτικές ανάγκες δαπανών για την κάλυψη των συνεπειών της γήρανσης του πληθυσμού της ΕΕ», λίγες μέρες μετά τη δημοσίευση της έκθεσης της Bundesbank που ζητούσε φρένο στη χαλάρωση του φρένου χρέους.

Ο Ντομπρόβσκις πρόσθεσε ότι «αυτό θα απαιτήσει ουσιαστική επαναπροτεραιότητα των εθνικών προϋπολογισμών και τη λήψη μέτρων για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας, της αποδοτικότητας, της ποιότητας και της σύνθεσης των δημόσιων εσόδων και δαπανών».

Επεσήμανε ότι η «επαναπροτεραιοποίηση» των εθνικών προϋπολογισμών των ευρωπαϊκών χωρών που ενεργοποιούν τη ρήτρα διαφυγής θα ξεκινήσει από το 2028, όταν λήγει το καθεστώς εξαίρεσης, σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου 2025 για το ReArm EU.

Ο Ντομπρόβσκις δήλωσε πως «παρόλο που τα δεκαέξι κράτη μέλη επωφελούνται από κάποια δημοσιονομική ευχέρεια μέχρι το 2028, λόγω της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής, αυτό δεν είναι δωρεάν γεύμα». Και συμπλήρωσε πως «το υψηλότερο χρέος και τα ασθενέστερα δημοσιονομικά ισοζύγια θα έχουν επιπτώσεις στην επόμενη σειρά σχεδίων».

«Όταν λήξει το πρώτο σχέδιο, τίθεται σε ισχύ ένα νέο σχέδιο» ανέφερε χαρακτηριστικά, ξεκαθαρίζοντας πως «και αυτό το νέο σχέδιο πρέπει και πάλι να ικανοποιεί όλες τις απαιτήσεις του πλαισίου». Αυτό σημαίνει ότι «τα κράτη μέλη θα πρέπει να καταβάλουν μια επιπλέον προσπάθεια προσαρμογής στο επόμενο μεσοπρόθεσμο σχέδιό τους για να αντισταθμίσουν τον υψηλότερο λόγο χρέους στο τέλος του πρώτου σχεδίου».

«Η ευελιξία δεν είναι επομένως μόνιμη», τόνισε ο επίτροπος της Κομισιόν επί των οικονομικών. «Αντίθετα, παρέχει μερικά επιπλέον χρόνια για να προσαρμόσουν τα κράτη μέλη τους τους προϋπολογισμούς τους στο διαρθρωτικά υψηλότερο επίπεδο αμυντικών δαπανών. Είναι όμως σαφές ότι άλλες δαπάνες και έσοδα θα πρέπει τελικά να προσαρμοστούν για να επιτρέψουν την επιστροφή στην κανονική δημοσιονομική πορεία και να διασφαλίσουν τη δημοσιονομική βιωσιμότητα».

Καταλήγοντας, ο Ντομπρόβσκις υπογράμμισε την ανάγκη τα κράτη μέλη να αρχίσουν να προετοιμάζονται για αυτήν την προσαρμογή νωρίς, πριν το 2028, τονίζοντας επίσης την αναγκαιότητα σαφούς και διαφανούς επικοινωνίας.