Οι ακτές του Αρκτικού Ωκεανού έχουν μετατραπεί σε μια ζωντανή σκηνή δραστηριότητας, με δεξαμενόπλοια, φορτηγά πλοία, ερευνητικά σκάφη, φορτηγίδες, κρουαζιερόπλοια, ακόμα και ιδιωτικά γιοτ να διασχίζουν τα νερά της. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Economist, η κίνηση αναμένεται να αυξηθεί δραματικά την άνοιξη του 2026, καθώς το λιώσιμο των πάγων θα απελευθερώσει νέες ναυτιλιακές διαδρομές.

Στους παραδοσιακούς χάρτες, η Αρκτική φαίνεται απομονωμένη, όμως μια ματιά από τον Βόρειο Πόλο αποκαλύπτει γιατί η περιοχή μετατρέπεται σε ένα στρατηγικό σταυροδρόμι. Συνδέει τις ηπείρους της Ευρασίας και της Αμερικής, ενώνει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό Ωκεανό και φιλοξενεί τεράστια αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, ορυκτών και ψαριών. Επιπλέον υπόσχεται να συντομεύσει τις παγκόσμιες ναυτιλιακές διαδρομές, παρακάμπτοντας τα κανάλια του Σουέζ και του Παναμά, η χρήση των οποίων έχει περιοριστεί λόγω συγκρούσεων και ξηρασίας αντίστοιχα.

Η ταχύτητα με την οποία θα ανοίξει η Αρκτική εξαρτάται από την κλιματική αλλαγή, οικονομικούς παράγοντες και, κυρίως, τη γεωπολιτική. Παρά την επιβράδυνση του ρυθμού τήξης τα τελευταία χρόνια, τα καλοκαίρια χωρίς πάγο είναι αναπόφευκτα εάν η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν ανακοπεί. Η ετήσια ελάχιστη έκταση του παγετώνα τον Σεπτέμβριο του 2025 ήταν 39% μικρότερη σε σχέση με το 1980. Η μείωση του πάγου διευκολύνει τη ναυσιπλοΐα, αλλά δημιουργεί και επιπλοκές, καθώς ο ελαφρύτερος πάγος είναι πιο απρόβλεπτος, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και οι καταιγίδες προκαλούν ζημιές στις ακτές, ενώ η τήξη του μόνιμου παγετού βλάπτει τα κτίρια.

Οι ανταγωνισμοί μεταξύ Κίνας, Ρωσίας, Αμερικής και χωρών της Δυτικής Ευρώπης, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις σε πιο απομακρυσμένες περιοχές, θα επηρεάσουν σημαντικά τα γεγονότα στην Αρκτική. Εάν ο πόλεμος στην Ουκρανία τελειώσει και η Ρωσία απαλλαγεί από τις κυρώσεις το 2026, οι δυτικές επενδύσεις στην ρωσική Αρκτική ίσως ανακάμψουν. Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχουν συζητήσει μελλοντικές συμφωνίες για την περιοχή.

Αντίθετα, εάν ο πόλεμος συνεχιστεί και ο Τραμπ ασκήσει πιέσεις, η ικανότητα της Ρωσίας να εξάγει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από την Αρκτική μπορεί να περιοριστεί, οδηγώντας σε ενίσχυση της εξερεύνησης υδρογονανθράκων αλλού, ιδίως στην Αλάσκα, όπου ο Τραμπ χαλαρώνει τους περιορισμούς. Όσον αφορά τη ναυτιλία, εάν η διαδρομή της Ερυθράς Θάλασσας μέσω της διώρυγας του Σουέζ παραμείνει επικίνδυνη λόγω των επιθέσεων των ανταρτών Χούθι, θα υπάρξει αυξημένο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της συντομότερης, αλλά δύσκολης και εποχιακής βόρειας θαλάσσιας διαδρομής (NSR) κατά μήκος της βόρειας ακτής της Ρωσίας.

Προς το παρόν, η NSR χρησιμοποιείται κυρίως για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου, φυσικού αερίου και άλλων εμπορευμάτων προς την Κίνα. Ωστόσο, το φθινόπωρο, ένα κινεζικό πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων έπλευσε από το Νίνγκμπο της Κίνας προς το Φέλιξστοου της Βρετανίας μέσω της NSR, σε μια κίνηση που η εταιρεία που το εκμεταλλεύεται χαρακτηρίζει ως την έναρξη τακτικής υπηρεσίας μεταφοράς φορτίων. Η Νότια Κορέα σχεδιάζει να ξεκινήσει δοκιμές της διαδρομής το 2026. Εάν οι Χούθι σταματήσουν τις επιθέσεις, η NSR θα γίνει λιγότερο ελκυστική.

Ακόμη και με λιγότερο πάγο, η δραστηριότητα στην Αρκτική παραμένει δύσκολη. Τα οικονομικά έργα θα είναι ευαίσθητα στις τιμές και στη στήριξη των κυβερνήσεων, ιδίως όσον αφορά τις υποδομές. Η φιλοδοξία της κυβέρνησης Τραμπ να διπλασιάσει τις εξαγωγές πετρελαίου της Αλάσκας φαίνεται αμφίβολη, δεδομένου του υψηλού κόστους της γεώτρησης και της άντλησης πετρελαίου από το βορειότερο τμήμα της Αλάσκας (North Slope) μέσω του αγωγού Trans-Alaska Pipeline μήκους 800 μιλίων.

Ακόμα πιο αμφίβολος είναι ένας προτεινόμενος αγωγός φυσικού αερίου για την τροφοδοσία των ασιατικών αγορών με υγροποιημένο φυσικό αέριο. Η εταιρεία που προωθεί το έργο ισχυρίζεται ότι θα ξεκινήσει την τοποθέτηση των σωλήνων το 2026. Εν τω μεταξύ, οι περιορισμοί της Κίνας στην εξαγωγή ορυκτών σπάνιων γαιών θα ενισχύσουν την ελκυστικότητα των κοιτασμάτων της Αρκτικής, γεγονός που εξηγεί την επιθυμία του Τραμπ να καταλάβει τη Γροιλανδία, ένα έδαφος που διοικείται από τη Δανία. Ωστόσο, οι συνθήκες εκεί είναι ακόμη πιο σκληρές από ό,τι στην Αλάσκα.

Το 2026 πρόκειται να ξεκινήσουν οι εργασίες για την επέκταση του λιμανιού του Nome στη δυτική Αλάσκα, το οποίο θα προσφέρει βαθιά νερά για την πρόσδεση πλοίων κοντά στο όλο και πιο πολυσύχναστο στενό του Μπέρινγκ. Επί του παρόντος, το πλησιέστερο λιμάνι αυτού του είδους είναι το Dutch Harbour, σε απόσταση περίπου 800 μιλίων. Η μεγαλύτερη χωρητικότητα στο Nome θα βελτιώσει τις προοπτικές για το έργο Graphite One, ένα προγραμματισμένο ορυχείο στην περιοχή που θα παράγει γραφίτη για χρήση σε μπαταρίες ιόντων λιθίου.

Για δεκαετίες, η Αρκτική ήταν «μια χιονόμπαλα», ένα αξιοθέατο που παρατηρούσαν από μακριά, λέει ο Mads Frederiksen του Arctic Economic Council. Όμως, όπως λέει, «είναι πλέον μέρος ενός παγκόσμιου δικτύου». Αυτό θα γίνει πιο εμφανές το επόμενο έτος.