Το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα όπως το γνωρίζαμε έχει αλλάξει. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) αντιμετωπίζει δυσκολίες, αδυνατώντας να διαπραγματευτεί και να επιβάλει τις δεσμεύσεις των μελών του.

Βασικές αρχές, όπως το καθεστώς της "πιο ευνοημένης χώρας", αμφισβητούνται, καθώς οι ΗΠΑ επιβάλλουν δασμούς σε πολλές χώρες. Οι εμπορικές στρατηγικές "America first" και οι αντίστοιχες κινεζικές στρατηγικές "διπλή κυκλοφορία" και "Made in China 2025" υποδεικνύουν μια προτίμηση για ένα σύστημα βασισμένο στην ισχύ.

Ακόμα και αν επιβιώσουν κάποια στοιχεία της παλιάς τάξης, η ζημιά είναι μεγάλη, σύμφωνα με ανάλυση του Foreign Affairs. Η στροφή κατά του παγκόσμιου εμπορίου υποστηρίζεται τόσο από τους Δημοκρατικούς όσο και από τους Ρεπουμπλικάνους στις ΗΠΑ.

Πριν πανηγυρίσουν οι επικριτές, πρέπει να εξετάσουν το κόστος και τις συνέπειες της κατάργησης του συστήματος που βασίζεται σε κανόνες, καθώς και τα στοιχεία που πρέπει να ανακατασκευαστούν για να αποφευχθούν χειρότερα αποτελέσματα για την παγκόσμια οικονομία.

Εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν την τρέχουσα πολιτική τους, με μονομερείς ενέργειες και μερκαντιλισμό, οι επιπτώσεις θα είναι σοβαρές, ειδικά καθώς η Κίνα συνεχίζει τις επιδοτούμενες εξαγωγικές πολιτικές και τον οικονομικό εξαναγκασμό.

Ο κίνδυνος είναι η μετάδοση της αδιαφορίας για τους κανόνες: εάν οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες λειτουργούν εκτός του συστήματος, άλλες χώρες θα ακολουθήσουν, αυξάνοντας την αβεβαιότητα και επιβραδύνοντας την ανάπτυξη.

Το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα αναπτύχθηκε υπό την ηγεσία των ΗΠΑ μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μαζί με θεσμούς όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα. Η Ουάσινγκτον ίδρυσε τη Γενική Συμφωνία για τους Δασμούς και το Εμπόριο (GATT) και αργότερα, το 1995, τον ΠΟΕ.

Η συμφωνία του Γύρου της Ουρουγουάης του 1994 ενίσχυσε το πολυμερές σύστημα. Ο ΠΟΕ ξεκίνησε με 76 μέλη και σήμερα έχει πάνω από 160, που αντιπροσωπεύουν το 98% του παγκόσμιου εμπορίου.

Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι Αμερικανοί πολιτικοί ήλπιζαν ότι το εμπορικό σύστημα θα περιλαμβάνει πρώην αντιπάλους και αναδυόμενες αγορές. Οι κανόνες θα ενίσχυαν τη σταθερότητα και την ειρηνική επίλυση διαφορών.

Ωστόσο, εμφανίστηκε αντίθεση, ξεκινώντας με τη συζήτηση για τη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (NAFTA) στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η πρώτη υπουργική συνάντηση του ΠΟΕ στις ΗΠΑ, στο Σιάτλ το 1999, αντιμετωπίστηκε με διαμαρτυρίες.

Οι επικριτές του συστήματος συγχέουν τις επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης με αυτές της εμπορικής πολιτικής. Η παγκοσμιοποίηση σχετίζεται περισσότερο με την τεχνολογία, όπως τα εμπορευματοκιβώτια και η ευρυζωνικότητα.

Από τη δεκαετία του 1960, τα εμπορευματοκιβώτια μείωσαν το κόστος μεταφοράς εμπορευμάτων, ενώ η εξάπλωση των υπολογιστών και του Διαδικτύου επέτρεψε το εμπόριο υπηρεσιών.

Η μείωση της απασχόλησης στη μεταποίηση στις ΗΠΑ οφείλεται κυρίως στις τεχνολογικές αλλαγές. Ερευνητές υπολόγισαν ότι το 88% των απωλειών θέσεων εργασίας στον τομέα της μεταποίησης μεταξύ 2000 και 2010 οφείλεται στην αύξηση της παραγωγικότητας. Το εμπόριο ευθύνεται μόνο για το 13,4% των απωλειών.

Η Γερμανία, η μεγαλύτερη βιομηχανική δύναμη στην Ευρώπη, γνώρισε παρόμοια μείωση. Η ανάδειξη της Κίνας επιτάχυνε αυτή την τάση.

Ένας βασικός παράγοντας της σημερινής επιφυλακτικότητας έναντι του εμπορίου είναι ότι οι κανόνες του συστήματος δεν προέβλεπαν την πρόκληση της Κίνας. Η ένταξη της Κίνας στον ΠΟΕ το 2001 δημιούργησε ελπίδες για μεταρρύθμιση, αλλά αυτές διαψεύστηκαν.

Οι κανόνες του ΠΟΕ σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία, τις επιδοτήσεις και τις κρατικές επιχειρήσεις αποδείχθηκαν ανεπαρκείς. Η Κίνα μεταρρύθμισε την οικονομική της προσέγγιση λιγότερο από το αναμενόμενο και το πλεόνασμά της σε βιομηχανικά προϊόντα ξεπέρασε αυτό των προηγούμενων βιομηχανικών γιγάντων.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Οργανισμού Βιομηχανικής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, η Κίνα βρίσκεται σε καλό δρόμο για να παράγει το 45% της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Η αυτομαστίγωση για τις αποτυχίες του εμπορικού συστήματος έχει γίνει ο κανόνας. Ωστόσο, αυτές οι αποτυχίες πρέπει να σταθμιστούν σε σχέση με τα οφέλη.

Το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην έξοδο από τη φτώχεια ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι "το εμπόριο έχει αποτελέσει ισχυρό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης και μείωσης της φτώχειας".

Μεταξύ 1990 και 2017, το παγκόσμιο ΑΕΠ σχεδόν τριπλασιάστηκε, το μερίδιο των εξαγωγών των αναπτυσσόμενων χωρών αυξήθηκε από 16% σε 30% και η παγκόσμια φτώχεια μειώθηκε από 36% σε 9%.

Οι εμπορικές συμφωνίες διευκόλυναν επίσης την εξαγωγή προϊόντων και υπηρεσιών αμερικανικής προέλευσης, εξαλείφοντας τους φραγμούς σε άλλες αγορές και στήριξαν θέσεις εργασίας που αμείβονται καλύτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η αντίδραση της Ουάσινγκτον στις αδυναμίες του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος ήταν ad hoc. Η πρώτη κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದδασμούς στην Κίνα και διαπραγματεύτηκε μια συμφωνία που ήταν ουσιαστικά συμφωνία αγοράς και πώλησης.

Οι εμπορικές διαμάχες θα προκαλέσουν υψηλότερα εμπόδια στο εμπόριο, επιβαρύνοντας τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Η αβεβαιότητα για τις οικονομικές προοπτικές και τους δασμούς θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της ανάπτυξης και ύφεση.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται στο επίκεντρο ενός μεγάλου πειράματος, αμφισβητώντας παραδοχές σχετικά με την οικονομία και το παγκόσμιο εμπόριο, με βραχυπρόθεσμα κόστη και αβέβαια μακροπρόθεσμα οφέλη. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει ανατρέψει την πολιτική οικονομία του εμπορίου.

Το κόστος των πολιτικών της είναι πιθανό να γίνει αμέσως αισθητό από τους περισσότερους Αμερικανούς, ενώ τα οφέλη θα τα απολαύσουν λίγοι εργαζόμενοι σε μερικά χρόνια από τώρα. Σύντομα θα φανεί αν το κοινό είναι διατεθειμένο να αποδεχτεί βραχυπρόθεσμες θυσίες για την επανεκβιομηχάνιση της αμερικανικής οικονομίας. Δεν υπάρχει επιστροφή στο εμπορικό σύστημα που υπήρχε πριν, και αυτό αφορά την παγκόσμια οικονομία.