Οι εξωφρενικές τιμές έχουν καταστήσει τις διακοπές απαγορευτικές για έναν στους δύο Έλληνες, καθώς το κόστος αυξάνεται και αυτό το καλοκαίρι σε ολόκληρη την Ευρώπη. Όλο και περισσότεροι πολίτες δεν έχουν την τύχη να διαθέτουν εξοχικό ή πατρικό σπίτι κοντά σε κάποιο από τα ευρωπαϊκά θέρετρα.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ και του Euronews, έχουμε τις λιγότερες ημέρες αδειών στην Ε.Ε. μαζί με τις υποχρεωτικές αργίες, αλλά και τα υψηλότερα επίπεδα «φτώχειας διακοπών». Δύο στους δέκα εργαζόμενους δεν έχουν χρήματα ούτε για εφτά ημέρες διακοπές, ενώ το 25% έως το 52% των ενηλίκων (ανάλογα με τις έρευνες) δεν θα πάνε διακοπές φέτος.

Η έξοδος των αδειούχων του Αυγούστου βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, αλλά οι πόλεις (ειδικά η Αθήνα) δεν αδειάζουν όσο παλαιότερα. Οι νησιωτικοί προορισμοί γεμίζουν περισσότερο από τις αφίξεις ξένων τουριστών, οι οποίες ενδέχεται να καταγράψουν φέτος νέο ρεκόρ, χωρίς απαραίτητα αυτό να συνοδεύεται από αντίστοιχη κατανάλωση, όπως έχει δείξει το χαμηλό οικονομικό αποτύπωμα των τελευταίων ετών.

Οι εξωφρενικές τιμές στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια και τη διαμονή, σε συνδυασμό με το χαμηλό διαθέσιμο εισόδημα και ορισμένες κερδοσκοπικές πρακτικές, συντελούν στο γεγονός ότι, σύμφωνα με τη Eurostat, το 46% του ντόπιου πληθυσμού δεν έχει τη δυνατότητα να «αποδράσει» ούτε καν για μία εβδομάδα. Αυτό το ποσοστό είναι πολύ χειρότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που είναι 27%.

Σε ό,τι αφορά τον υπόλοιπο μισό πληθυσμό, ενισχύονται οι τάσεις των διακοπών στην ηπειρωτική χώρα, σε σπίτια φίλων και συγγενών, και μαγειρέματος στον χώρο διαμονής, για να αποφευχθεί το οικονομικό βάρος για ναύλα, διανυκτέρευση και εστίαση. Οι ιδιαίτερα υψηλές χρεώσεις για φαγητό είναι ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα. Στα τουριστικά νησιά της χώρας, η τιμή μιας χωριάτικης σαλάτας κυμαίνεται από 10-15 ευρώ κατά μέσο όρο, ενώ έχει φτάσει μέχρι και τα 29 ευρώ.

Είναι δύσκολο να αποφύγει κανείς το «κόστος παραλίας», ειδικά όταν η αυθαιρεσία χτυπά κόκκινο με πολλές περιοχές αποκλεισμένες νόμιμα ή παράνομα. Αυτό οφείλεται και στην αναποτελεσματικότητα των ελεγκτικών μηχανισμών αναφορικά με την παραχώρηση χρήσης αιγιαλού και παραλίας.

Στην Αττική και τη Χαλκιδική, οι δημοφιλείς χερσόνησοι της Βόρειας Ελλάδας υιοθετούν το μοντέλο τιμολόγησης και διαχείρισης των κοσμοπολίτικων παραλιών της Μυκόνου, με πολλά beach bar να καθιερώνουν τη λογική των μπροστινών σειρών και της ελάχιστης κατανάλωσης.

Τα beach bar στο πρώτο πόδι της Χαλκιδικής εντυπωσιάζουν με την αναβαθμισμένη υποδομή τους, αλλά και με τις απαιτήσεις τους από τους πελάτες. Οι πρώτες σειρές κοστίζουν έως και 120 ευρώ ανά άτομο - ελάχιστη κατανάλωση! Σε παραλία της Κασσάνδρας, ένα πολυσυζητημένο μπαρ χρεώνει το ίδιο ποσό για την πρώτη σειρά στο κεντρικό τμήμα της παραλίας, χωρίς να περιλαμβάνει την ξαπλώστρα. Δίπλα και πίσω, οι τιμές μειώνονται σταδιακά: 80 ευρώ για τις ξαπλώστρες στην πρώτη σειρά, 75 στη δεύτερη σειρά και 35 από την τρίτη σειρά και πίσω.

Παρόμοια εικόνα παρατηρείται και σε περιοχές της Σιθωνίας, όπου η πρώτη σειρά σε ένα δημοφιλές beach bar στοιχίζει 100 ευρώ ανά άτομο. Οι επόμενες σειρές κυμαίνονται από 25 έως 50 ευρώ. Συνολικά, στη δεύτερη χερσόνησο της Χαλκιδικής οι τιμές είναι χαμηλότερες, αλλά με σαφή ανοδική τάση.

Αλλά και οι επισκέπτες των οργανωμένων παραλιών της Αττικής πρέπει να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη, ακόμα και τις καθημερινές. Καταγράφονται μεγάλες αποκλίσεις στις τιμές. Το κολύμπι στη θάλασσα του μεγαλύτερου λεκανοπεδίου της χώρας έχει γίνει περίπλοκη υπόθεση: εκτός από αντηλιακό και καπέλο, απαραίτητο αξεσουάρ είναι ένα κομπιουτεράκι για τον ακριβή υπολογισμό των εξόδων.

Μέσα στον κόλπο της Βουλιαγμένης, η ακτή βρίσκεται υπό τη διαχείριση της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου και η είσοδος έχει κάθε χρόνο ανοδικές τιμές. Από πέρσι, υπάρχει και μία αποκλειστική ζώνη στην πλαζ, όπου οι παροχές είναι αναβαθμισμένες, όπως και το αντίτιμο: Είσοδος ανά άτομο: Δευτέρα με Παρασκευή 30 ευρώ, 60-100 ευρώ το σετ ξαπλώστρες, ή 120-160 ευρώ για sunbed τεσσάρων ατόμων. Το Σαββατοκύριακο πρέπει να πληρώσεις για είσοδο εκεί 50 ευρώ το άτομο, 100-180 ευρώ το σετ ξαπλώστρες και το 200-320 ευρώ το sunbed.

Λίγο πιο μακριά, στην παραλία του Σουνίου, υπάρχει ένα τμήμα της πλαζ όπου η πρόσβαση είναι περιορισμένη για χάρη ενός ξενοδοχείου. Υπάρχουν ωστόσο δύο μπαρ στην περιοχή των οποίων κάποιος μπορεί να κολυμπήσει, αρκεί να πληρώσει από 20 έως 50 ευρώ τις καθημερινές για μια ξαπλώστρα και έως 80 ευρώ τα Σαββατοκύριακα.

Οι παραπάνω τιμές στις παραλίες έχουν γίνει συγκρίσιμες με αυτές κοσμοπολίτικων ευρωπαϊκών προορισμών, όπως το Μονακό (50-150 ευρώ), οι Κάνες (45-125), το Σεν-Τροπέ (40-140), το Μόντε Κάρλο (140-180) και το Αμάλφι (έως 100 ευρώ).

Απλησίαστα έχουν γίνει όμως και πάρα πολλά θέρετρα στην ήπειρο για τον μέσο Ευρωπαίο. Ο αριθμός των εργαζομένων που εγκαταλείπουν την ιδέα για μια «εκτός έδρας» ανάπαυλα επτά ημερών αυξήθηκε για άλλη μία φορά κατά περισσότερο από ένα εκατομμύριο σε ένα μόνο έτος, σύμφωνα με την πρόσφατη ανάλυση των δεδομένων της Eurostat από τη Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων ETUC και του ερευνητικού της φορέα ETUI.

Όπως σημειώνεται, οι καλοκαιρινές διακοπές ήταν πέρα από τις δυνατότητες 41,5 εκατομμυρίων ανθρώπων το 2023. Πρόκειται για την τρίτη συνεχόμενη ετήσια άνοδο, η οποία σημαίνει ότι το 15% του συνόλου των εργαζομένων στην Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να περάσει χρόνο με την οικογένειά του εκτός του τόπου κατοικίας του.

Με αυτήν την αφορμή η Συνομοσπονδία κάνει λόγο για κατάσταση έκτακτης ανάγκης όσον αφορά την ποιότητα της εργασίας και καλεί τις εθνικές κυβερνήσεις να εφαρμόσουν πλήρως την Οδηγία για τον κατώτατο μισθό. «Η ευρωπαϊκή οικονομία ανταμείβει όλο και περισσότερο τη χρηματοπιστωτική κερδοσκοπία αντί της πραγματικής εργασίας. Αυτό πρέπει να αλλάξει.

»Και ο καλύτερος τρόπος είναι να διασφαλιστεί ότι περισσότεροι εργαζόμενοι θα επωφεληθούν από τις συλλογικές διαπραγτεύσεις, οι οποίες όχι μόνο εξασφαλίζουν υψηλότερους μισθούς, αλλά και καλύτερες συνθήκες, όπως έως και δύο επιπλέον εβδομάδες πληρωμένων διακοπών ετησίως» δήλωσε σχετικά η γενική γραμματέας της ETUC, Εστερ Λιντς.

Οι (αναλογικά) υψηλότερες δαπάνες διακοπών της Ευρώπης καταγράφηκαν στη Ρουμανία - τη μόνη χώρα μπροστά από την Ελλάδα αλλά με χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο. Για μια μέρα στη Μαμάγια, έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς της ρουμανικής ακτής, οι τιμές ξεπερνούν τα 28 ευρώ.

Στη Ρουμανία η καταγραφόμενη αύξηση των τιμών προέρχεται κυρίως από την ενοικίαση ξαπλώστρας, η οποία κοστίζει 12 ευρώ τις καθημερινές και 20 ευρώ τα Σαββατοκύριακα. Αναφορικά με τα ποτά, ένας τουρίστας πληρώνει μεταξύ 3,50 και 5,50 ευρώ για μια μπίρα, 2,90 για ένα νερό, 4,70 για μια λεμονάδα και άλλα 5,10 για έναν φραπέ.

Ωστόσο, ο προϋπολογισμός που ξοδεύει ένας τουρίστας για μια μέρα στην παραλία στη νότια Μαμάγια είναι χαμηλότερος από ό,τι στην περιοχή Βάμα Βέτσε, κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία, την οποία κάποτε προτιμούσαν κυρίως φοιτητές χάρη στις προσιτές τιμές της αλλά πλέον έχει πάρει τα σκήπτρα της ακρίβειας.

Στο Costinesti, ένα άλλο θέρετρο για νέους δίπλα στη θάλασσα, οι τιμές είναι χαμηλότερες. Στα beach bar της περιοχής ο φραπές έχει 3,30 ευρώ, η λεμονάδα 4 ευρώ και η μπίρα μεταξύ 1,40 και 2,50 ευρώ. Στον κεντρικό δρόμο οι τουρίστες αγοράζουν μια κρέπα σοκολάτας ή ένα κομμάτι πίτσα για 3 ευρώ και μια μερίδα αντζούγες ή γαρίδες για 3 και 4 ευρώ, αντίστοιχα. Μια μέρα στην παραλία του Costinesti «βγαίνει» με περίπου 22 ευρώ ανά άτομο.

Στη γειτονική Βουλγαρία, οι ακτές της Μαύρης Θάλασσας εξακολουθούν να αποτελούν έναν από τους πιο προσιτούς παραθαλάσσιους προορισμούς της Ευρώπης για όλα τα βαλάντια. Εδώ δεν καταγράφεται φέτος σημαντική άνοδος στις τιμές για τις ξαπλώστρες και τις ομπρέλες. Στις παραλίες της μεγαλύτερης πόλης της περιοχής, Βάρνας, η χρέωση για ομπρέλα με μία ξαπλώστρα περιορίζεται στα 7 ευρώ και με δύο ξαπλώστρες στα 11.

Στο μεγαλύτερο μέρος της νότιας Βουλγαρίας, οι τιμές παραμένουν αμετάβλητες, κυμαινόμενες από 10 έως 15 ευρώ για μία ομπρέλα και δύο ξαπλώστρες. Στην κεντρική παραλία του μεγαλύτερου θέρετρου της χώρας, το Σάνι Μπιτς, και στην ιστορική Σωζόπολη, το αντίτιμο για μία ομπρέλα με δύο ξαπλώστρες κυμαίνεται μεταξύ 11 και 15 ευρώ, όσο ήταν και πέρσι.

Το υπουργείο Τουρισμού της Βουλγαρίας έχει δημιουργήσει ειδική ενότητα στον ιστότοπό του για την καταχώριση των τιμών για ομπρέλες και ξαπλώστρες, μετά από πολυάριθμες καταγγελίες τα τελευταία χρόνια ότι οι παραχωρησιούχοι των δημόσιων παραλιών χρέωναν υπερβολικά υψηλά τέλη. Ωστόσο, ο ιστότοπος δεν ενημερώνεται έγκαιρα και μόνο για έναν μικρό αριθμό παραλιών φαίνονται οι τιμές.

Σημειώνεται ότι τα έξοδα διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το αν κάποιος βρίσκεται σε πιο ακριβά θέρετρα, όπως τα παραπάνω μέρη, αν έχει επιλέξει να κάνει διακοπές στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως το Μπουργκάς, ή σε μικρές παραθαλάσσιες πόλεις όπως το Αχελόι.

Εκεί μια βουλγαρική μπίρα ή ένα αναψυκτικό κοστίζει 3-4 ευρώ, η δημοφιλής σαλάτα σόπσκα 5-8 ευρώ και ένα κυρίως πιάτο 6-10 ευρώ. Ωστόσο, σε πιο πολυτελή παραθαλάσσια καταστήματα, αυτές οι τιμές σχεδόν διπλασιάζονται. Για παράδειγμα, δύο άτομα θα ξοδέψουν τουλάχιστον 40-50 ευρώ για μεσημεριανό στη Βάρνα.

Σε ξενοδοχείο τριών αστέρων του Σάνι Μπιτς μία εβδομάδα στοιχίζει περίπου 625 ευρώ σε τέσσερα άτομα, ενώ στα πεντάστερα τα έξοδα τουλάχιστον υπερδιπλασιάζονται. Σε μικρότερα θέρετρα του Νότου, όπως το Τσάρεβο και το Πριμόρσκο, βρίσκει κανείς πιο οικονομικά καταλύματα ενώ εάν κάνει κράτηση εγκαίρως μπορεί να γλιτώσει ακόμα και το 30%. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο οι τιμές των ξενοδοχείων all-inclusive διαμορφώνονται συνήθως ανάμεσα στα 77 και 102 ευρώ ανά διανυκτέρευση. Τον Ιούνιο και τον Σεπτέμβριο μειώνονται συχνά κατά το ήμισυ. Για τους τουρίστες με χαμηλό προϋπολογισμό, τα οικογενειακά ξενοδοχεία και οι ξενώνες παραμένουν η προτιμώμενη επιλογή, με τις τιμές ανά εβδομάδα να μην ξεπερνούν τα 360 ευρώ.

Στους πολλούς λόγους για να επισκεφτεί κάποιος την Ισπανία προστίθεται και η ελεύθερη είσοδος στις περισσότερες παραλίες, καθώς σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία αποτελούν δημόσια ιδιοκτησία και για αυτό απαγορεύεται να κοπεί εισιτήριο. Το αντίτιμο για ξαπλώστρες και ομπρέλες ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με την περιοχή. Σε πολύ τουριστικούς προορισμούς όπως η Κόστα ντελ Σολ η ενοικίαση μπορεί να κοστίσει μεταξύ 10 και 30 ευρώ ανά άτομο την ημέρα. Σε πιο «αποκλειστικές» παραλίες, η τιμή μπορεί να φτάσει ακόμη και τριψήφια νούμερα. Στην Κόστα Μπλάνκα στο Αλικάντε οι τιμές κυμαίνονται συνήθως από 5 έως 10 ευρώ ανά ξαπλώστρα και περίπου 5 ευρώ ανά ομπρέλα. Σε λιγότερο πολυσύχναστες παραλίες ή σε άλλες που διαχειρίζονται δημοτικά συμβούλια, όπως ορισμένοι όρμοι στην Κόστα Μπράβα, η τιμή μπορεί να είναι συμβολική ή ακόμη και μηδενική. Αντίθετα, απαγορευτικό είναι προφανώς το κόστος στην Ιμπιζα: αιώρες έναντι 340 ευρώ και ένα πιάτο σούσι 185 ευρώ...

Οι τιμές στα ισπανικά μπιτσόμπαρα διαφέρουν επίσης. Ένα αναψυκτικό μπορεί να κοστίζει από 3 έως 5 ευρώ, μια μπίρα από 3 έως 6 ευρώ ανάλογα με την τοποθεσία, ενώ ένα μοχίτο έως και 10-15 ευρώ στις πιο πολυτελείς παραθαλάσσιες περιοχές, όπως η Μαρμπέγια. Ένα τυπικό μεσημεριανό γεύμα στην παραλία (παέγια, τηγανητό ψάρι, σαλάτα, ποτό και καφές) κοστίζει συνήθως μεταξύ 20 και 40 ευρώ ανά άτομο.

Στα ισπανικά νησιά το κόστος ποικίλλει ανάλογα με το επίπεδο τουρισμού στο νησί, με την Ιμπιζα και τη Φορμεντέρα να είναι συνολικα τα πιο ακριβά, και τη Λανθαρότε και την Γκραν Κανάρια στα Κανάρια Νησιά να ανεβάζουν τον προϋπολογισμό.

*Το άρθρο γράφτηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος PULSE, στο οποίο συμμετέχει κατ’ αποκλειστικότητα η «Εφ.Συν.». Συμμετείχαν οι: Alexandra Nistor, Ștefania Gheorghe (HotNews-Ρουμανία), Krassen Nikolov (Mediapool.bg-Βουλγαρία), Ana Somavilla (El Confidencial - Ισπανία).