Συναγερμός έχει σημάνει μετά την αποκάλυψη ότι η γιγαντιαία προστατευτική κατασκευή που καλύπτει τον αντιδραστήρα 4 του Τσερνόμπιλ έχει υποστεί σοβαρές ζημιές, θέτοντας σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα της. Η προστατευτική σαρκοφάγος New Safe Confinement (NSC), ένα έργο άνω των 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που είχε σκοπό να αποτρέψει τη διαρροή ραδιενέργειας μετά το πυρηνικό δυστύχημα του 1986, φαίνεται να μην μπορεί πλέον να επιτελέσει πλήρως τον σκοπό της.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA), η προστατευτική αψίδα του Τσερνόμπιλ υπέστη σοβαρές ζημιές μετά από ρωσική επίθεση με drone τον Φεβρουάριο. Μια επιθεώρηση που πραγματοποιήθηκε νωρίτερα αυτόν τον μήνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατασκευή έχει χάσει την κύρια λειτουργία της, αυτή του περιορισμού της ραδιενέργειας.

Ο γενικός διευθυντής της IAEA, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, τόνισε την ανάγκη για άμεση και συνολική αποκατάσταση, καθώς έχουν γίνει μόνο περιορισμένες, προσωρινές επισκευές στην οροφή. Ο Γκρόσι υπογράμμισε ότι απαιτείται άμεση δράση για να αποτραπεί περαιτέρω υποβάθμιση και να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη πυρηνική ασφάλεια.

Παρότι η επιθεώρηση επιβεβαίωσε ότι ο βασικός φέρων οργανισμός και τα συστήματα παρακολούθησης παραμένουν λειτουργικά, κάτω από τον κατεστραμμένο θόλο του αντιδραστήρα 4 του Τσερνόμπιλ εξακολουθούν να βρίσκονται τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού από το δυστύχημα του 1986. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι χωρίς ουσιαστική αποκατάσταση, ο χώρος παραμένει μια δυνητικά επικίνδυνη εστία.

Η IAEA ζητά επείγουσες αναβαθμίσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός καλύτερου ελέγχου υγρασίας, προηγμένων συστημάτων παρακολούθησης διάβρωσης και αυτοματοποιημένων μηχανισμών για τη σταθεροποίηση των υπολειμμάτων του αντιδραστήρα. Οι ζημιές στο Τσερνόμπιλ εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανησυχίας για την πυρηνική ασφάλεια εν μέσω πολεμικών συγκρούσεων.

Από τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, κρίσιμες υποδομές, όπως οι υποσταθμοί ηλεκτροδότησης, έχουν επηρεαστεί σημαντικά. Όπως τόνισε ο Γκρόσι, οι υποσταθμοί είναι "απολύτως απαραίτητοι" για την ψύξη των αντιδραστήρων και τη λειτουργία των συστημάτων ασφαλείας, αλλά και για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε νοικοκυριά και βιομηχανία.

Με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), προγραμματίζονται πρόσθετες προσωρινές επισκευές το 2026, με στόχο την αποκατάσταση της λειτουργίας περιορισμού της ραδιενέργειας και την πλήρη ανακατασκευή της ασπίδας μετά το τέλος του πολέμου.

Η έκρηξη του αντιδραστήρα 4 του Τσέρνομπιλ στις 26 Απριλίου 1986 προκάλεσε τη μεγαλύτερη απελευθέρωση ραδιενέργειας στην ιστορία, με δεκάδες άμεσους θανάτους και χιλιάδες πιθανά θύματα μακροπρόθεσμα. Η ζώνη αποκλεισμού του Τσερνόμπιλ παραμένει ακατοίκητη για τον άνθρωπο, με επίπεδα ακτινοβολίας πολλαπλάσια των επιτρεπτών ορίων.

Ωστόσο, η απουσία ανθρώπινης δραστηριότητας επέτρεψε στην άγρια ζωή να αναπτυχθεί. Μάλιστα, πρόσφατη επιστημονική έρευνα έδειξε ότι αδέσποτα σκυλιά στην περιοχή έχουν αναπτύξει γενετικές μεταλλάξεις, οι οποίες τα καθιστούν πιο ανθεκτικά στη ραδιενέργεια, τα βαρέα μέταλλα και τη ρύπανση. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι πρόκειται για σπάνιο παράδειγμα ταχείας προσαρμογής σε ένα ακραία τοξικό περιβάλλον.

Παρά τις εικόνες "ανάκαμψης" της φύσης, οι ειδικοί τονίζουν ότι η ασφάλεια του Τσερνόμπιλ παραμένει εύθραυστη και εξαρτάται άμεσα από τη σταθερότητα της προστατευτικής ασπίδας που καλύπτει τα φαντάσματα της πυρηνικής καταστροφής.