Μια διεθνής ομάδα ερευνητών, στην οποία συμμετείχαν και Έλληνες επιστήμονες, αποκάλυψε τις κρυφές διεργασίες που οδήγησαν στην ιδιαίτερα έντονη σεισμική δραστηριότητα κοντά στη Σαντορίνη στις αρχές του 2025.

Η μελέτη τους, η οποία δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό Science, αποδεικνύει ότι η δραστηριότητα αυτή προκλήθηκε από μια τεράστια μαγματική διείσδυση – ένα κάθετο στρώμα μάγματος – που διαδόθηκε κυματοειδώς σε μια απόσταση που ξεπερνά τα 20 χιλιόμετρα μέσα στον φλοιό της Γης, σε βάθος μεγαλύτερο από 10 χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας.

Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι η ποσότητα αυτού του μάγματος ήταν αρκετή «για να γεμίσει σχεδόν 200.000 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων, ή 200 φορές τη Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας, ή περίπου 200 φορές την Ακρόπολη, ή το Empire State Building περίπου 500 φορές». Επιπλέον, επισημαίνουν ότι θα αρκούσε για να καλυφθεί το Μανχάταν στη Νέα Υόρκη ή τα νησιά των Βερμούδων με ένα στρώμα μάγματος πάχους περίπου 9 μέτρων.

Επιπροσθέτως, οι επιστήμονες τονίζουν ότι η δραστηριότητα, η οποία ήταν μοναδική σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω του μεγάλου αριθμού σεισμών σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, περιελάμβανε εκατοντάδες αισθητούς σεισμούς, με ορισμένους να ξεπερνούν τους 5 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ, ενώ «προκάλεσε τοπικά κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κλείσιμο σχολείων και συναγερμό μεταξύ κατοίκων και επισκεπτών». Όπως αναφέρουν, υπήρχε έντονη αβεβαιότητα «αν οι σεισμοί οφείλονταν σε ηφαιστειακή δραστηριότητα που σηματοδοτούσε μια πιθανή επερχόμενη έκρηξη ή σε ολίσθηση τεκτονικών ρηγμάτων και ήταν πιθανώς το προοίμιο ενός μεγαλύτερου σεισμού (όπως ο καταστροφικός σεισμός μεγέθους 7,7 που έπληξε την ίδια περιοχή το 1956)».

Η ερευνητική ομάδα κατόρθωσε να αποκαλύψει την αιτία της δραστηριότητας χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνικές μηχανικής μάθησης, οι οποίες προσδιόρισαν με ακρίβεια τη χωρική κατανομή στον φλοιό της Γης περισσότερων από 25.000 σεισμών.

Η μελέτη χρησιμοποίησε αυτούς τους σεισμούς ως «εικονικούς μετρητές τάσης σε βάθος», επιτρέποντας στους ερευνητές να απεικονίσουν την κίνηση του μάγματος με πρωτοφανή χωρική και χρονική λεπτομέρεια. Αυτή η απεικόνιση, σύμφωνα με την έρευνα, αναγνωρίζει και χαρτογραφεί τη διείσδυση μιας μαγματικής φλέβας, η οποία τελικά πυροδότησε τη σεισμική δραστηριότητα. Η απεικόνιση αυτή, όπως τονίζουν οι ερευνητές, αποκλείει την ολίσθηση τεκτονικών ρηγμάτων ως την κύρια αιτία της σεισμικής έξαρσης του 2025.

«Η λεπτομερής χωροχρονική απεικόνιση της σεισμικής δραστηριότητας του 2025 δείχνει ότι οι διεισδύσεις μάγματος, δημιουργούν σεισμούς και μπορούν να οδηγήσουν σε επικίνδυνες ηφαιστειακές εκρήξεις, δεν περιλαμβάνουν μια απλή μονόδρομη διαδικασία μάγματος που κινείται οριζόντια ή κατακόρυφα», σημειώνουν χαρακτηριστικά.

Το πιο εντυπωσιακό εύρημα, όπως υπογραμμίζουν, ήταν ότι η διείσδυση δεν κινήθηκε ομαλά. Αντίθετα, όπως καταδεικνύεται από την έρευνα, εκδηλώθηκε κατά κύματα – ανοίγοντας νέες ρωγμές, κλείνοντας άλλες και προωθώντας μάγμα προς τα εμπρός σε παλμούς.

«Η κυματική διείσδυση του μάγματος και η επακόλουθη παλμική μεταβολή της πίεσης επέδρασε στο πεδίο τάσεων και οδήγησε στη γένεση τόσο μεγάλου πλήθους σεισμών, με καταρρακτώδη ρυθμό, δηλαδή ο ένας σεισμός μετά τον άλλο σε πολύ μικρό χωρικό και χρονικό διάστημα», επισημαίνει η ερευνητική ομάδα.

Τα ερευνητικά αποτελέσματα της ομάδας υποδεικνύουν ότι αυτή η κυματοειδής διαδικασία ανάδρασης της διείσδυσης μάγματος δεν είναι μοναδική στη Σαντορίνη. Αντίθετα, πρόκειται πιθανώς για έναν θεμελιώδη μηχανισμό με τον οποίο το μάγμα μεταφέρεται κάτω από τα ηφαίστεια σε παγκόσμιο επίπεδο. Παράλληλα, όπως υπογραμμίζεται, οι μέθοδοι που αναπτύχθηκαν θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν τους επιστήμονες να παρακολουθούν μελλοντικές κρίσεις σε σχεδόν άμεσο χρόνο – ειδικά σε περιοχές όπου η μεγαλύτερη δραστηριότητα εκδηλώνεται στην ανοιχτή θάλασσα ή βαθιά στο υπέδαφος, πέρα από την εμβέλεια των παραδοσιακών επίγειων μετρήσεων.

«Η Σαντορίνη, μέρος του ελληνικού ηφαιστειακού τόξου, έχει ιστορικό καταστροφικών εκρήξεων, συμπεριλαμβανομένης της «μινωικής έκρηξης» γύρω στο 1620 π.Χ. Η σεισμική κρίση του 2025, αν και δεν συνοδεύτηκε με έκρηξη, υπογραμμίζει τους πιθανούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι τοπικοί πληθυσμοί και υπογραμμίζει τη σημασία της γεωφυσικής παρακολούθησης υψηλής ανάλυσης», καταλήγουν οι ερευνητές.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ