Από την ηλικία των τεσσάρων ετών, ο Ντέμης Χασάμπης είχε δείξει το ταλέντο του στο σκάκι. Στα 17, είχε ήδη δημιουργήσει το δικό του βιντεοπαιχνίδι. Το 2024, σε ηλικία 48 ετών, τιμήθηκε με το Νόμπελ Χημείας, από κοινού με τον συνάδελφό του Τζον Τζάμπερ, για την εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης AlphaFold, ικανή να προβλέπει με ακρίβεια τη δομή των πρωτεϊνών.

Γεννημένος στο Λονδίνο, από Ελληνοκύπριο πατέρα και μητέρα με καταγωγή από τη Σιγκαπούρη, ο Χασάμπης είναι σήμερα ένας από τους πρωτοπόρους της τεχνητής νοημοσύνης, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της DeepMind, που έχει εξαγοραστεί από την Google από το 2014.

Ο Χασάμπης βρέθηκε στην Αθήνα για να συζητήσει με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για την Τεχνητή Νοημοσύνη, την ηθική και τη δημοκρατία, στο πλαίσιο του συνεδρίου Athens Innovation 2025. Με αφορμή την παρουσία του, μίλησε στην «Κ» για τις ελπίδες και τους φόβους που γεννώνται από τις «ευφυείς» τεχνολογίες, ενώ εξομολογήθηκε πώς έχει επηρεάσει την οικογένειά του το τραύμα του ξεριζωμού από την Αμμόχωστο το 1974.

Στην ερώτηση για τη συμβουλή που θα έδινε σε έναν νέο άνθρωπο που μεγαλώνει στην εποχή μας, απάντησε: «Η μόνη βεβαιότητα είναι ότι την επόμενη δεκαετία θα υπάρξουν απίστευτες αλλαγές. Η συμβουλή μου στους νέους είναι να σπουδάσουν STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) και να πειραματιστούν με την τεχνητή νοημοσύνη, γιατί πάντα θα είναι σε πλεονεκτική θέση όποιος μπορεί να κατανοήσει πώς λειτουργούν οι νέες τεχνολογίες και πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Αλλά μην περιφρονείτε τις "μετα-δεξιότητες", όπως το "να μαθαίνετε πώς να μαθαίνετε", τη δημιουργικότητα, την προσαρμοστικότητα και την ανθεκτικότητα. Ολα αυτά θα είναι καθοριστικά για τη νέα γενιά».

Μιλώντας για την επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης, την οποία θεωρεί μεγαλύτερη από τη Βιομηχανική Επανάσταση, ο Χασάμπης ανέφερε: «Θα υπάρξουν βαθιές αλλαγές όσο προοδεύει η τεχνητή νοημοσύνη. Ψηφιακοί βοηθοί για όλες τις δουλειές θα εκτελούν τις καθημερινές, κουραστικές εργασίες, απελευθερώνοντάς μας για πιο δημιουργικές δραστηριότητες. Τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης θα εξατομικεύουν την εκπαίδευση και θα φιλτράρουν την πληροφορία, επιτρέποντάς μας να προστατεύουμε την προσοχή και τον νου μας από τον καταιγισμό του ψηφιακού κόσμου. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μας βοηθήσει επίσης να σχεδιάσουμε νέα φάρμακα και υλικά πιο γρήγορα, δίνοντάς μας καλύτερες μπαταρίες και νέες πηγές καθαρής ενέργειας. Ολα αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια εποχή ριζοσπαστικής αφθονίας, εξαλείφοντας την έλλειψη σε νερό, τροφή, ενέργεια και άλλους πόρους, επιτρέποντας τη μέγιστη ανθρώπινη ευδαιμονία». Τόνισε όμως ότι αυτό το μέλλον εξαρτάται από την ασφαλή και υπεύθυνη διαχείριση της τεχνητής νοημοσύνης από την κοινωνία.

Σχετικά με το αν ένα «πλάσμα» τεχνητής νοημοσύνης θα μπορέσει να διεξαγάγει έναν σωκρατικό διάλογο με έναν φιλόσοφο, είπε: «Είναι πιθανό, ίσως και αρκετά πιθανό. Τα σημερινά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης είναι εντυπωσιακά, αλλά τους λείπουν ορισμένες βασικές ικανότητες για έναν αληθινό σωκρατικό διάλογο. Δεν διαθέτουν βαθιά, εννοιολογική κατανόηση για να εξηγήσουν τη συλλογιστική τους, ούτε μπορούν να διατυπώσουν εντελώς νέες ερωτήσεις για να εξερευνήσουν ιδέες. Αυτή τη στιγμή, εμείς ρωτάμε κι εκείνα απαντούν. Στο μέλλον, θα πρέπει να μπορούν να κάνουν και τα δύο, με έναν τρόπο που δεν θα μας μιμείται, αλλά θα μας προκαλεί να είμαστε δημιουργικοί και θα μας οδηγεί σε νέες "λεωφόρους" της σκέψης».

Αναφορικά με τις ανησυχίες για μια «φούσκα» στο χρηματιστήριο λόγω των προσδοκιών γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη, σχολίασε: «Βραχυπρόθεσμα, υπάρχει πολύς θόρυβος γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη –πιθανότατα υπερβολικός– γιατί, παρόλο που τα σημερινά συστήματα είναι εξαιρετικά εντυπωσιακά, έχουν επίσης πολλά ελαττώματα. Καλλιεργούνται προσδοκίες για το άμεσο μέλλον που δεν είναι στην πραγματικότητα επιστημονικά τεκμηριωμένες. Αλλά, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, ο κεφαλαιώδης αντίκτυπος που θα έχει η τεχνητή νοημοσύνη εξακολουθεί να είναι υποτιμημένος. Θα είναι η πιο μεταμορφωτική στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία, γι’ αυτό πιστεύω ότι οι επενδύσεις που γίνονται είναι απολύτως δικαιολογημένες».

Ερωτηθείς για το αν η Κίνα προηγείται των ΗΠΑ στην ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, απάντησε: «Οι ΗΠΑ και η Δύση βρίσκονται αυτή τη στιγμή μπροστά από την Κίνα στην ανάπτυξη της Τ.Ν., αλλά το εσωτερικό οικοσύστημα τεχνητής νοημοσύνης της Κίνας είναι ισχυρό και προχωράει με γρήγορους ρυθμούς, όπως φαίνεται και από τις πρόσφατες εκδόσεις τέτοιων μοντέλων».

Σχετικά με τον ρόλο της Ευρώπης στον τομέα αυτό, τόνισε: «Η Ευρώπη (μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο) μπορεί να αποτελέσει σοβαρό παίκτη. Διαθέτει πραγματικά πλεονεκτήματα στην Τ.Ν. χάρη στην ιστορία της στις επιστημονικές ανακαλύψεις, στα εξαιρετικά πανεπιστημιακά ιδρύματα και στο δυναμικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων. Η Ευρώπη έχει πολύ σημαντικό ρόλο να παίξει, συνεργαζόμενη με στενούς συμμάχους όπως οι ΗΠΑ, για να καθορίσει την υπεύθυνη ανάπτυξη και ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης παγκοσμίως. Αυτό όμως έχει ως προϋπόθεση να παραμείνει η Ευρώπη καινοτόμος, δυναμική και στην αιχμή της τεχνολογίας».

Αναγνωρίζοντας τους κινδύνους που δημιουργούνται από την τεχνητή νοημοσύνη, όπως η μαζική ανεργία και η εξάντληση των ενεργειακών πόρων, ο Χασάμπης δήλωσε: «Είμαι επιφυλακτικά αισιόδοξος. Πιστεύω ότι η γενική τεχνητή νοημοσύνη (AGI) θα είναι μία από τις πιο ωφέλιμες τεχνολογίες που έχουν εφευρεθεί ποτέ. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι που πρέπει να αντιμετωπιστούν και υψηλός βαθμός αβεβαιότητας. Υπάρχουν τεχνικοί τρόποι να προβλέψουμε και να μετριάσουμε αυτούς τους κινδύνους, αλλά ως κοινωνία πρέπει να προσπαθήσουμε να τους κατανοήσουμε καλύτερα και να προετοιμαστούμε. Χρειαζόμαστε οικονομολόγους, κοινωνικούς επιστήμονες, φιλοσόφους και άλλους ειδικούς για να στοχαστούν τις συνέπειες ενός κόσμου μετά τη γενική τεχνητή νοημοσύνη. Μια τεχνολογία με την προοπτική ενός τόσο θεμελιώδους κοινωνικού αντικτύπου πρέπει να αντιμετωπιστεί με εξαιρετική προσοχή και διορατικότητα».

Σχετικά με τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στα μέσα ενημέρωσης, είπε: «Η Τ.Ν. μπορεί να αποτελέσει ισχυρό εργαλείο για τους δημοσιογράφους, βοηθώντας τους να διαχειρίζονται πιο απλές και στοιχειώδεις εργασίες συλλογής πληροφοριών ώστε να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο σε πολύτιμη έρευνα και ρεπορτάζ. Η παραπληροφόρηση και τα deepfakes είναι υπαρκτοί κίνδυνοι, αλλά υπάρχουν τεχνικές λύσεις, όπως τα αόρατα υδατογραφήματα, που μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να ξεχωρίζουν την πραγματική από την ψεύτικη πληροφορία».

Τέλος, αναφέρθηκε στην οικογένειά του και στο τραύμα του ξεριζωμού από την Αμμόχωστο το 1974: «Hταν μια καταστροφική στιγμή για τους παππούδες μου, γιατί έχασαν κυριολεκτικά τα πάντα. Εκείνη την περίοδο δούλευαν στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά έστελναν όλα τους τα χρήματα πίσω στην Κύπρο, για να χτίσουν το σπίτι της οικογένειας στην Αμμόχωστο και αργότερα να επιστρέψουν για να ζήσουν εκεί. Τα έχασαν όλα και δεν νομίζω ότι ποτέ μπόρεσαν πραγματικά να το ξεπεράσουν πλήρως. Προφανώς, αυτό υπέβοσκε έντονα ως μεγάλο μέρος της παιδικής μου ηλικίας, ήταν κάτι που σιωπηρά υπήρχε πάντα στο υπόβαθρο».