Η βροχή ήταν μικρότερη από το 2017, όμως η Μάνδρα βρέθηκε και πάλι αντιμέτωπη με τον κίνδυνο πλημμύρας, παρά την ύπαρξη σημαντικού αντιπλημμυρικού έργου που δεν υπήρχε τότε. Ειδικοί εξηγούν στην «Κ» ότι τα αντιπλημμυρικά έργα έχουν όρια και η περιοχή «ασφυκτιά» από την άναρχη δόμηση.

«Σήμερα εξακολουθεί να υπάρχει ολόκληρο εργοστάσιο μέσα στο ρέμα», τονίζουν χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για κατεδαφίσεις και δημιουργία περισσότερου χώρου, ώστε τα ρέματα να μπορούν να «απορροφήσουν» μεγάλες ποσότητες νερού κατά τη διάρκεια έντονων βροχοπτώσεων.

Ο περιφερειάρχης Αττικής, Νίκος Χαρδαλιάς, αναφέρει ότι τα αντιπλημμυρικά έργα στην Αττική προχωρούν με ταχύτερους ρυθμούς, καθώς η υλοποίησή τους έχει ενταχθεί σε ειδικές διατάξεις.

Οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι η καλύτερη αντιπλημμυρική υποδομή είναι η διατήρηση των ρεμάτων ανοιχτών και των πλημμυρικών κοιτών ελεύθερων. Τα αντιπλημμυρικά έργα που κατασκευάστηκαν τα προηγούμενα χρόνια αποδίδουν, αλλά έχουν τα όριά τους. Γνωρίζουμε πλέον τις πιθανές συνέπειες μιας ισχυρής βροχόπτωσης σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου χάρη στην ερευνητική δουλειά που έχει γίνει για σημαντικό τμήμα της Αττικής.

Ο Μιχάλης Διακάκης, επίκ. καθηγητής Φυσικών Καταστροφών, σημειώνει: «Τα αντιπλημμυρικά έχουν θετική συμβολή, αλλά στις μεσαίες και ισχυρές καταιγίδες δεν μπορούν να ανταποκριθούν».

Ενα σημαντικό σημείο αφορά την αποτελεσματικότητα των αντιπλημμυρικών έργων που κατασκευάστηκαν μετά την καταστροφή του 2017. Ο Μιχάλης Διακάκης εξηγεί: «Παρότι η βροχή είναι μικρότερη από το 2017 και υπάρχει σήμερα ο αγωγός που παρακάμπτει ένα τμήμα του ρέματος της Αγίας Αικατερίνης και το μεταφέρει στο ρέμα στις Σούρες, εξακολουθεί να υπάρχει θέμα στη Μάνδρα». Αυτό δείχνει ότι τα αντιπλημμυρικά έργα δεν λύνουν το πρόβλημα ολοκληρωτικά. «Έχουν θετική συμβολή, αλλά δεν επαρκούν σε ένα ακραίο καιρικό σενάριο», προσθέτει.

Ο Νίκος Μπελαβίλας, καθηγητής Πολεοδομίας στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, τονίζει: «Στη Μάνδρα το πρόβλημα δεν είναι η πλημμύρα, αλλά η ίδια η Μάνδρα». Συγκρίνοντας τον χάρτη του 19ου αιώνα με τον σημερινό, παρατηρεί ότι η παλιά αρβανίτικη κωμόπολη ήταν κτισμένη πάνω σε λόφο, ανάμεσα σε δύο ρέματα, με τα σπίτια 10-20 μέτρα ψηλότερα από τις κοίτες τους. «Η μεταπολεμική Μάνδρα απλώθηκε επάνω στις κοίτες των ρεμάτων». Η οικιστική εξάπλωση συνέπεσε με την άναρχη ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής, με αποτέλεσμα η οικιστική-βιομηχανική ζώνη να καλύπτει τις φυσικές πλημμυρικές κοίτες και να επεκτείνεται επάνω στη συμβολή των ρεμάτων Αγίας Αικατερίνης και Σουρών, «στραγγαλίζοντάς τα». Καταλήγει λέγοντας ότι «αν δεν κατεδαφιστούν κτίρια και δεν απελευθερωθούν οι φυσικές διαδρομές του νερού, η πόλη θα πνίγεται με κάθε τέτοια βροχή».

Ο κ. Διακάκης συμφωνεί, λέγοντας ότι «σήμερα εξακολουθεί να υπάρχει ολόκληρο εργοστάσιο μέσα στο ρέμα». Επισημαίνει την ανάγκη να ανοίξει χώρος και να γίνουν κατεδαφίσεις, ώστε τα ρέματα να έχουν τη δυνατότητα να «απορροφούν» μεγάλες ποσότητες νερού.

Τον Μάρτιο του 2021, η Περιφέρεια Αττικής υπέγραψε προγραμματική σύμβαση με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) και το Πανεπιστήμιο Αθηνών για την εκπόνηση έρευνας με τίτλο «Εκτίμηση κινδύνου σεισμού, πυρκαγιάς και πλημμυρών στην Περιφέρεια Αττικής».

Ο Χάρης Κοντοές, διευθυντής της επιχειρησιακής μονάδας «Beyond» και διευθυντής Ερευνών στο Αστεροσκοπείο, λέει: «Περιμέναμε αυτό που συνέβη, με βάση τα μοντέλα μας για την περιοχή». Το αντιπλημμυρικό έργο παρέλαβε το μισό νερό, ενώ το υπόλοιπο έτρεξε πάνω στον κεντρικό δρόμο της Μάνδρας, που κάποτε ήταν το ρέμα της Αγίας Αικατερίνης. Αναγνωρίζει ότι οι υποδομές έχουν όρια, αλλά υπάρχουν έργα που πρέπει ακόμη να γίνουν, όπως οι διευθετήσεις και τα έργα ανάσχεσης στα ανάντι των ρεμάτων.

To υπουργείο Οικονομικών ισχυρίστηκε ότι η αποκατάσταση των ζημιών από τις πλημμύρες στη Θεσσαλία «έφαγε» τα αντιπλημμυρικά έργα που είχαν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης, λόγω και της έλλειψης μελετητικής ωριμότητας των εν λόγω έργων. Τα τέσσερα έργα που απεντάχθηκαν αφορούσαν παρεμβάσεις σε Ωραιόκαστρο, Αμβρακία – Αμφιλοχία, Λασίθι και Λουτράκι.

Το ΠΑΣΟΚ ανέφερε ότι η κυβέρνηση δεν απάντησε στο ερώτημα για το ποιος ευθύνεται, δεδομένου ότι ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Αθανάσιος Κοντογεώργης δήλωσε στη Βουλή ότι υπάρχουν προβλήματα ως προς την ωρίμανση κάποιων έργων, που είναι και ευθύνη της αυτοδιοίκησης.

Ενα ακραίο παράδειγμα παραλογισμού αποτελεί το «σιντριβάνι» που δημιουργήθηκε στην Καλλιθέα κατά τη διάρκεια της βροχόπτωσης. Εδώ και 40 χρόνια, ένας αγωγός ομβρίων υδάτων που ξεκινά από τη Νέα Σμύρνη και καταλήγει σε τυφλό σημείο στην Καλλιθέα, χωρίς να συνδέεται με τον Κηφισό, προκαλεί αυτό το φαινόμενο. Ο περιφερειάρχης Αττικής, Νίκος Χαρδαλιάς, αναφέρει ότι υπήρξαν αντιδράσεις από τη δημοτική αρχή του Μοσχάτου και πολίτες, με αποτέλεσμα η σύνδεση να μην προχωρήσει.

Ο Νίκος Χαρδαλιάς αναφέρει ότι η Περιφέρεια Αττικής έχει 54 αντιπλημμυρικά έργα, τα οποία θα ενισχύσουν την θωράκιση της Αττικής. Τρία έχουν ολοκληρωθεί, δέκα εκτελούνται, τρία είναι δημοπρατημένα, οκτώ είναι υπό δημοπράτηση και μέσα στο επόμενο εξάμηνο ακόμη 30 έργα θα δημοπρατηθούν. Ο ίδιος παραδέχεται ότι κάθε έργο γίνεται απέναντι σε έναν συγκεκριμένο κίνδυνο και δεν μπορεί να σχεδιαστεί για κάτι που μπορεί να συμβεί μία φορά στα 100 χρόνια. Προσθέτει ότι η αντιπλημμυρική θωράκιση χρειάζεται και άλλες παρεμβάσεις, όπως καθαρισμούς ρεμάτων, για τους οποίους δεν έχουν δοθεί χρήματα στις περιφέρειες από το 2018.