Οι 200 χώρες που συμμετείχαν στην COP30 στην Αμαζονία κατέληξαν σε έναν συμβιβασμό για την κλιματική δράση, χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο για την εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων. Το αποτέλεσμα αυτό θεωρήθηκε απογοητευτικό για την Ευρώπη, αλλά και προβλέψιμο, δεδομένων των γεωπολιτικών εντάσεων που χαρακτηρίζουν την τρέχουσα περίοδο.

Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Ντά Σίλβα, δήλωσε από το Γιοχάνεσμπουργκ, πριν από την τελική έγκριση του ανακοινωθέντος της COP30, ότι «η επιστήμη υπερίσχυσε, η διεθνής συνεργασία νίκησε».

Ο Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο, ο Βραζιλιάνος πρόεδρος της COP30, προχώρησε στην υιοθέτηση του κειμένου βάσει συναίνεσης, κατά τη συνεδρίαση που ολοκλήρωσε τις εργασίες της διάσκεψης.

Το τελικό κείμενο χαιρετίζει τη συμφωνία του Παρισιού και την κλιματική συνεργασία, αλλά δεν προτρέπει σε επιτάχυνση της δράσης παρά μόνο σε εθελοντική βάση, ενώ η αναφορά στην έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα είναι έμμεση.

Ο Ευρωπαίος επίτροπος για το Κλίμα, Βόπκε Χούκστρα, δήλωσε, μετά από ολονύκτιες διαπραγματεύσεις και συντονιστική συνεδρίαση των 27, ότι «Οφείλουμε να το υποστηρίξουμε διότι, τουλάχιστον, μας οδηγεί προς τη σωστή κατεύθυνση». Παραδέχθηκε, ωστόσο, ότι «Δεν θα κρύψουμε ότι θα προτιμούσαμε κάτι περισσότερο και πάνω απ’ όλα περισσότερη φιλοδοξία».

Η COP30 δρομολογεί τη δημιουργία μιας νέας «εθελοντικής πρωτοβουλίας», στην οποία θα συμμετάσχουν οι χώρες που επιθυμούν να συνεργαστούν για μια πιο αποφασιστική μείωση των εκπομπών άνθρακα, με στόχο τον περιορισμό της υπερθέρμανσης κατά +1,5°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Η πρωτοβουλία αυτή θα πρέπει να λάβει υπόψη τη δέσμευση της COP28 του 2023 για σταδιακή εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων, χωρίς όμως να γίνεται απερίφραστη αναφορά σε αυτή τη δέσμευση, προκειμένου να αποφευχθούν εντάσεις στις διαπραγματεύσεις.

Παρά την πίεση από περισσότερες από 80 χώρες της Ευρώπης, της Λατινικής Αμερικής και των νησιωτικών κρατών, η COP30 δεν ενέκρινε έναν οδικό χάρτη για την έξοδο από τα ορυκτά καύσιμα.

Σε απάντηση, ο Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο ανακοίνωσε την πρόθεσή του να καταρτίσει έναν τέτοιο οδικό χάρτη, καθώς και ένα σχέδιο κατά της αποψίλωσης των δασών, για όσες χώρες επιθυμούν να συμμετάσχουν, διευκρινίζοντας ότι δεν πρόκειται για συλλογική απόφαση των μελών της COP.

Η COP30 προτρέπει για τον τριπλασιασμό της χρηματοδότησης για την κλιματική προσαρμογή των αναπτυσσόμενων χωρών έως το 2035, σε σχέση με τον στόχο των 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως για το 2025. Η βοήθεια αυτή χρηματοδοτεί έργα όπως η ανύψωση οδικών υποδομών, η ενίσχυση κτιρίων απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα ή η προετοιμασία του αγροτικού τομέα για τις ξηρασίες.

Ωστόσο, οι ανεπτυγμένες χώρες δεν δεσμεύτηκαν να αυξήσουν το συνολικό ποσό της κλιματικής χρηματοδότησης, που υπολογίζεται ότι θα φτάσει τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2035. Επομένως, οποιαδήποτε πρόσθετη ενίσχυση για προσαρμογή θα πρέπει να εξασφαλιστεί μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Τα υπόλοιπα κονδύλια θα διατεθούν σε μορφή δανείων για δράσεις μείωσης των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Για πρώτη φορά, οι εμπορικές εντάσεις που συνοδεύουν την ενεργειακή μετάβαση θα αποτελέσουν αντικείμενο τριετούς διαλόγου στο πλαίσιο των συνομιλιών για το κλίμα.

Η εξέλιξη αυτή θεωρείται πολιτική επιτυχία για την Κίνα, η οποία, μαζί με άλλες αναδυόμενες εξαγωγικές οικονομικές δυνάμεις όπως η Ινδία, αμφισβητεί εδώ και χρόνια τους περιβαλλοντικούς εμπορικούς φραγμούς, και κυρίως τον φόρο του άνθρακα στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.