Η Ελλάδα βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με μια σκληρή πραγματικότητα: την κλιματική κρίση, που αλλάζει ριζικά το περιβάλλον και την καθημερινότητά μας.

Για χρόνια, φαινόμενα όπως οι καταστροφικές πυρκαγιές, οι παρατεταμένοι καύσωνες και οι καταρρακτώδεις πλημμύρες θεωρούνταν ακραία και σπάνια. Σήμερα, όμως, έχουν γίνει ο κανόνας και οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι τα χειρότερα μπορεί να μην έχουν έρθει ακόμα.

Αν η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχιστεί με τους σημερινούς ρυθμούς, η Ελλάδα θα βρεθεί αντιμέτωπη με μη αναστρέψιμες αλλαγές, τόσο στο περιβάλλον όσο και στην κοινωνία, μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Δεν είναι πλέον ένα θεωρητικό ζήτημα, αλλά επηρεάζει άμεσα τη γεωργία, τον τουρισμό, την υγεία, το νερό και τη βιωσιμότητα ολόκληρων περιοχών.

Τα καλοκαίρια των ετών 2023-2025 έδωσαν μια δραματική εικόνα του τι μπορεί να συμβεί στο μέλλον. Οι πυρκαγιές στην Αττική, την Εύβοια, τον Έβρο και την Πελοπόννησο κατέκαψαν τεράστιες εκτάσεις γης, ενώ ακραίες βροχοπτώσεις, όπως οι καταιγίδες Daniel και Elias, μεταμόρφωσαν τη Θεσσαλία σε μια απέραντη λίμνη, καταστρέφοντας καλλιέργειες, ζώα και υποδομές.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι φυσικές καταστροφές που συνδέονται με το κλίμα έχουν προκαλέσει ζημιές που ξεπερνούν τα 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο την τελευταία διετία. Η ΕΜΥ έχει καταγράψει άνοδο της μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5°C το καλοκαίρι από τη δεκαετία του 1960, ενώ οι ημέρες με θερμοκρασίες άνω των 40°C αναμένεται να διπλασιαστούν έως το 2050.

«Η Ελλάδα μπαίνει σε μια νέα κλιματική εποχή», τονίζει ο δρ. Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. «Αν δεν προχωρήσουμε σε βαθιές πολιτικές προσαρμογής, ορισμένες περιοχές θα καταστούν σχεδόν μη κατοικήσιμες κατά τους θερινούς μήνες.»

Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (EEA) προειδοποιεί ότι η Νότια Ευρώπη θερμαίνεται 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, με την Ελλάδα να είναι ανάμεσα στις πιο ευάλωτες χώρες. Μέχρι το 2050, η μέση θερμοκρασία ενδέχεται να αυξηθεί κατά 2,5-3°C, με την Αθήνα και την Κρήτη να συγκαταλέγονται στις πιο θερμές περιοχές της ηπείρου.

Το Σχέδιο Ανθεκτικότητας της Αθήνας προβλέπει ότι ως το 2040, η πόλη θα βιώνει έως και 60 “τροπικές νύχτες” το χρόνο, με τη θερμοκρασία να μην πέφτει κάτω από τους 25°C. Οι θάνατοι από θερμική καταπόνηση έχουν τριπλασιαστεί από το 2010, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας.

Η έλλειψη νερού αναδεικνύεται ως η μεγαλύτερη απειλή των επόμενων δεκαετιών. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί έως και 12% σε πολλές νησιωτικές και νότιες περιοχές, ενώ οι προβλέψεις δείχνουν πτώση έως 20% έως το 2050.

Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας απειλεί ήδη τα ελληνικά παράλια. Η EEA καταγράφει αύξηση της στάθμης της Μεσογείου κατά 3,4 χιλιοστά ετησίως, ρυθμός που μπορεί να φτάσει τα 5 χιλιοστά ως το 2040. Με 15.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει εκατοντάδες παραλίες και υγροτόπους.

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων επισημαίνει ότι πάνω από το 60% των μεταφορικών υποδομών στην Ελλάδα βρίσκονται σε ζώνες «υψηλού κλιματικού κινδύνου». Χωρίς άμεσο εκσυγχρονισμό, οι ζημιές από ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να τετραπλασιαστούν ως το 2050.

Η Ελλάδα έχει κάνει κάποια βήματα, όπως η ίδρυση του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης, ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος και τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, που δείχνουν μια κάποια πρόοδο. Όμως η προσαρμογή στις νέες συνθήκες παραμένει το μεγάλο στοίχημα.

Η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ελλάδα δεν είναι απλώς περιβαλλοντική, αλλά υπαρξιακή. Αν δεν υπάρξει άμεση δράση, ορισμένες περιοχές της χώρας μπορεί να καταστούν μη βιώσιμες μέσα σε λίγες δεκαετίες.