Στα τέλη Σεπτεμβρίου, η Deutsche Lufthansa ανακοίνωσε σχέδια για κατάργηση 4.000 διοικητικών θέσεων έως το τέλος της δεκαετίας, επικαλούμενη την «αυξημένη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης (AI)».

Λίγες εβδομάδες αργότερα, η ολλανδική ING Groep προειδοποίησε ότι σχεδόν 1.000 θέσεις εργασίας κινδυνεύουν λόγω «ψηφιοποίησης, Τεχνητής Νοημοσύνης και εξελισσόμενων αναγκών πελατών». Στις ΗΠΑ, τα στοιχεία για την απασχόληση σκιαγραφούν ένα δυσοίωνο τοπίο, με εταιρείες να ανακοινώνουν μαζικές απολύσεις και διευθύνοντες συμβούλους να προειδοποιούν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα αντικαταστήσει τους εργαζόμενους.

Η αυξανόμενη διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινότητα έχει πυροδοτήσει αντιδράσεις. Η απώλεια θέσεων εργασίας είναι ένας από τους κύριους λόγους ανησυχίας, καθώς οι εργαζόμενοι φοβούνται την αντικατάστασή τους και την επακόλουθη οικονομική ανασφάλεια.

Το συνολικό ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ εκτοξεύτηκε στο 4,6%. Τομείς με πολλούς υπαλλήλους γραφείου, όπως οι δραστηριότητες πληροφόρησης και οι χρηματοοικονομικές δραστηριότητες, κατέγραψαν απώλειες θέσεων εργασίας τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο. Παράλληλα, οι προσλήψεις σε πολλούς κλάδους που απασχολούν υπαλλήλους γραφείου έχουν μειωθεί φέτος, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας, ενώ το ποσοστό ανεργίας για τους εργαζόμενους με πανεπιστημιακή εκπαίδευση έχει αυξηθεί.

Οι φόβοι για την αγορά εργασίας τροφοδοτούν την απαισιοδοξία για την οικονομία, με τον δείκτη καταναλωτικού κλίματος του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν να βρίσκεται κοντά σε ιστορικά χαμηλά. Πολλοί Αμερικανοί βιώνουν τις επιπτώσεις του επίμονου πληθωρισμού.

Ακόμη και οι εργαζόμενοι με πανεπιστημιακή εκπαίδευση, που κάποτε θεωρούνταν προστατευμένοι από τις οικονομικές αναταράξεις, αντιμετωπίζουν πλέον την αβεβαιότητα. Κάποτε απολάμβαναν προαγωγές και αυξήσεις, αλλά τώρα αισθάνονται ανασφαλείς, φοβούμενοι τις απολύσεις, την άνοδο της Τεχνητής Νοημοσύνης και την ανταγωνιστική αγορά εργασίας για τους ανέργους.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης, οι Αμερικανοί με πτυχίο πανεπιστημίου ή υψηλότερο εκτιμούν ότι η μέση πιθανότητα να χάσουν τη δουλειά τους τον επόμενο χρόνο είναι 15%, από 11% πριν από τρία χρόνια. Αυτή η ομάδα εργαζομένων θεωρεί πλέον ότι η απώλεια εργασίας είναι πιο πιθανή σε σύγκριση με όσους έχουν λιγότερη εκπαίδευση, μια σημαντική αλλαγή σε σχέση με το παρελθόν. Επιπλέον, αισθάνονται λιγότερο αισιόδοξοι για την ικανότητά τους να βρουν νέα δουλειά σε περίπτωση απόλυσης. Στην ίδια έρευνα, οι εργαζόμενοι με πανεπιστημιακή εκπαίδευση δήλωσαν ότι έχουν κατά μέσο όρο 47% πιθανότητες να βρουν δουλειά τους επόμενους τρεις μήνες εάν χάσουν τη δουλειά τους σήμερα, έναντι 60% πριν από τρία χρόνια.

«Είναι μια στιγμή έντονης αβεβαιότητας», δήλωσε η Σάρα Ραντ, 42 ετών, η οποία απολύθηκε από τον ρόλο της στην επικοινωνία στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο την άνοιξη. Ο σύζυγός της απολύθηκε από μια νεοσύστατη επιχείρηση ψηφιακής υγείας περίπου την ίδια εποχή. Και οι δύο κέρδιζαν εξαψήφιο ποσό. «Αν δεν μπορούμε να νιώσουμε σταθερότητα, αν η οικονομία δεν λειτουργεί για εμάς, τότε για ποιον λειτουργεί;» αναρωτήθηκε.

Κορυφαία στελέχη προειδοποιούν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση. Νωρίτερα φέτος, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Ford Motor, Τζιμ Φάρλεϊ, δήλωσε ότι η τεχνολογία θα «αντικαταστήσει κυριολεκτικά τους μισούς υπαλλήλους γραφείου στις ΗΠΑ*».

Έρευνες δείχνουν ότι οι θέσεις εργασίας σε ορισμένους κλάδους γραφείου βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με την περίοδο πριν από την πανδημία. Στα μέσα Δεκεμβρίου, οι θέσεις εργασίας στην ανάπτυξη λογισμικού βρίσκονταν στο 68% του επιπέδου του Φεβρουαρίου 2020, ενώ οι θέσεις στο μάρκετινγκ βρίσκονταν στο 81% του επιπέδου που βρίσκονταν πριν από την πανδημία. Αντίθετα, οι αγγελίες εργασίας στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης – όπου η αντικατάσταση των εργαζομένων με τεχνητή νοημοσύνη είναι πιο δύσκολη – έχουν αντέξει καλύτερα.

Ο Guy Berger, οικονομολόγος εργασίας και ανώτερος συνεργάτης στο Burning Glass Institute, δήλωσε ότι «οι ανησυχίες των εργαζομένων με πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι κατανοητές, δεδομένων όλων όσων αναφέρονται στις ειδήσεις. Ξέρετε ότι αν απολυθείτε, μπορεί να ψάχνετε για λίγο καιρό».

Ιδιαίτερα στην Ευρώπη, είναι σαφές ότι αυτή είναι μόνο η αρχή. Τον Μάιο, ο Dario Amodei, Διευθύνων Σύμβουλος της Anthropic, προειδοποίησε ότι τα μοντέλα γενετικής Τεχνητής Νοημοσύνης θα μπορούσαν να εξαλείψουν έως και το ήμισυ όλων των θέσεων εργασίας σε υπαλλήλους γραφείου και να αυξήσουν την ανεργία κατά 10 έως 20% μέσα σε μόλις ένα έως πέντε χρόνια. Παρά τον επείγοντα χαρακτήρα αυτής της πρόβλεψης, φαίνεται ότι σε μεγάλο βαθμό δεν λαμβάνεται υπόψη.

Μέχρι στιγμής, δεν έχουν ληφθεί επαρκή μέτρα για την προετοιμασία για έναν μετασχηματισμό που, ακόμη και με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, θα οδηγήσει σε ένα σοκ ανεργίας που δεν έχει παρατηρηθεί από την κορύφωση της κρίσης της ευρωζώνης, όταν η ανεργία στην ευρωζώνη έφτασε στο 12% το 2013.