Σε χώρα της ανατολικής Ευρώπης, η οποία είναι μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, χρησιμοποιείται εδώ και λίγους μήνες το ελληνικής κατασκευής UAV Αρχύτας. Το drone αναπτύσσεται από κοινού από τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και τις εταιρείες Ucandrone και EFA Ventures.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το επιτελείο της συμμαχικής χώρας έχει αξιολογήσει θετικά τη λειτουργία του συστήματος και έχει στείλει προτάσεις για βελτιώσεις στους αισθητήρες και τις πτητικές δυνατότητες. Αυτός είναι ο πρώτος διεθνής χρήστης του Αρχύτα (διαφορετικού από τον Αρχύτα που αναπτύσσει η ΕΑΒ) και έχει ήδη προμηθευτεί 18 μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Επιπλέον, υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον από άλλους πιθανούς πελάτες, εντός και εκτός της βορειοατλαντικής συμμαχίας. Στην Ελλάδα, το σύστημα δοκιμάστηκε με επιτυχία από το Πολεμικό Ναυτικό και παρουσιάστηκε στο κοινό στην στρατιωτική παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη.

Ο Αρχύτας έκανε το "ντεμπούτο" του το 2021 στην τελική φάση της άσκησης «Παρμενίων» και δοκιμάστηκε σε πραγματικό επιχειρησιακό περιβάλλον ως οργανικό drone της φρεγάτας «Υδρα» στην Ερυθρά Θάλασσα, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής επιχείρησης «Ασπίδες» για την προστασία της διεθνούς ναυτιλίας από τις επιθέσεις των ανταρτών Χούθι της Υεμένης.

Οι ρόλοι στους οποίους δοκιμάστηκε περιλαμβάνουν επιτήρηση και συλλογή πληροφοριών, αναγνώριση και ταυτοποίηση απειλών, σύνθεση τακτικής εικόνας και αποστολές έρευνας – διάσωσης. Το Πολεμικό Ναυτικό αξιολόγησε θετικά το σύστημα και προγραμματίζεται νέος κύκλος δοκιμών. Το UAV σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις του χρήστη, με τη συμμετοχή προσωπικού της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για δοκιμασμένο σύστημα, η πρώτη μεγάλη παραγγελία ήρθε από το εξωτερικό.

Η ανάπτυξη του Αρχύτα ξεκίνησε το 2019 με στόχο τη δημιουργία ενός UAV πολλαπλών ρόλων. Για τον λόγο αυτό, επελέγη η δυνατότητα κατακόρυφης απογείωσης/προσγείωσης (VTOL) ώστε να μπορεί να επιχειρεί από μικρές επιφάνειες, όπως το κατάστρωμα ενός πολεμικού πλοίου.

Το UAV διαθέτει ηλεκτροπτικό σύστημα που του επιτρέπει να επιχειρεί ημέρα και νύχτα με αυτοδυναμία περίπου δύο ωρών. Είναι εφοδιασμένο με κρυπτογραφημένο σύστημα επικοινωνίας στρατιωτικών προδιαγραφών και ελέγχεται από σταθμό εδάφους, ενώ έχει δυνατότητα αυτόνομης πτήσης. Κατά την αξιοποίησή του από το Πολεμικό Ναυτικό, ο κύριος ρόλος του ήταν η επιτήρηση, προσφέροντας στο πλήρωμα της «Υδρα» εικόνα περιμετρικά του πλοίου και σε μεγάλες αποστάσεις, διευκολύνοντας το έργο του οργανικού ελικοπτέρου της φρεγάτας.

Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα επιταχύνει τις προσπάθειες για να καλύψει την απόσταση που τη χωρίζει από άλλες νατοϊκές και μη δυνάμεις στην ανάπτυξη αυτόνομων συστημάτων. Στην άσκηση «Αίσιος Οιωνός» που διεξήχθη στις 14 Νοεμβρίου στην Αλεξανδρούπολη δοκιμάστηκαν περισσότερα από 30 αυτόνομα συστήματα που παράγονται στην Ελλάδα.

Παράλληλα, το ΕΛΚΑΚ έχει προκηρύξει διαγωνισμούς για μη επανδρωμένα που επιχειρούν στον αέρα, στην επιφάνεια της θάλασσας και στον βυθό, ενώ το ΚΕΤΑΚ του ΓΕΕΘΑ κατασκευάζει ήδη drones κατηγορίας 1, συστήματα αντι-drone και αυτόνομα συστήματα επιφανείας. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ποσοστό των συστημάτων που εντάσσονται στις ένοπλες δυνάμεις προέρχονται από το εξωτερικό, χωρίς να διασφαλίζεται η συμμετοχή ελληνικών εταιρειών.

Στον αντίποδα, η Τουρκία έχει παρουσιάσει νέες δυνατότητες για τα αυτόνομα συστήματα που κατασκευάζει. Ιδιαίτερη δημοσιότητα δόθηκε στο UAV Kizilelma, ένα drone με χαρακτηριστικά «stealth» και ραντάρ τύπου AESA, το οποίο, σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Άμυνας, "εγκλώβισε" στο ραντάρ του ένα F-16 και το "κατέρριψε" σε προσομοίωση αερομαχίας κατά τις δοκιμές όπλων αέρος – αέρος.