Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει κάνει δυναμική είσοδο στον παγκόσμιο χάρτη των ψηφιακών νομάδων. Η θέσπιση της ειδικής βίζας (Digital Nomad Visa) το 2021, οι βελτιωμένες υποδομές σε μεγάλες πόλεις και νησιά, καθώς και οι τοπικές πρωτοβουλίες φιλοξενίας, έχουν αναδείξει τη χώρα σε μια από τις πλέον ελκυστικές επιλογές για όσους εργάζονται εξ αποστάσεως. Η ελληνική εταιρία ViOS, με παρουσία στην Ελλάδα και τρεις συνεργατικούς χώρους συνολικής χωρητικότητας 650 ατόμων, καταγράφει τα δεδομένα και τις προκλήσεις αυτού του φαινομένου.

Η Ελλάδα κατέγραψε σημαντική άνοδο μετά την εισαγωγή του Digital Nomad Visa (2021) και την αύξηση της προβολής της από το 2023. Το 2022, οι αιτήσεις για Digital Nomad Visa από τρίτες χώρες ανήλθαν σε περίπου 595, ενώ το 2021 ήταν μόλις 10. Οι αιτήσεις αυξάνονται σταθερά κάθε χρόνο, καθώς η Ελλάδα βελτιώνει το θεσμικό πλαίσιο και τις τοπικές πρωτοβουλίες για την προσέλκυση ψηφιακών νομάδων. Οι βασικοί κόμβοι είναι η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη (λόγω υποδομών και διεθνούς σύνδεσης), η Κρήτη (Ηράκλειο, Χανιά), η Σύρος/Ερμούπολη, η Καλαμάτα, καθώς και μεμονωμένες νησιωτικές κοινότητες που προωθούν σχέδια "work from" και πλατφόρμες τοπικής στέγασης/εργασίας (στοιχεία Global Citizen Solutions, https://www.syros.gr/, https://punta.app/digital-nomad-guides/kalamaτα).

Τα βασικά χαρακτηριστικά και οι προτιμήσεις των ψηφιακών νομάδων που επιλέγουν την Ελλάδα είναι τα εξής: συνήθως προέρχονται από τρίτες χώρες (εκτός ΕΕ/ΕΟΧ), αλλά υπάρχει ενδιαφέρον και από Ευρωπαίους. Η μέση ηλικία τους κυμαίνεται γύρω στα 30-40 έτη (με τους millennials να κυριαρχούν), ένα μεγάλο ποσοστό έχει πτυχίο και σημαντικό ποσοστό μεταπτυχιακό. Οι τομείς υπηρεσιών στους οποίους δραστηριοποιούνται είναι IT, ψηφιακό μάρκετινγκ, design, freelancing και remote roles σε startups/scaleups. Οι προτιμήσεις τους περιλαμβάνουν γρήγορη και σταθερή σύνδεση στο διαδίκτυο, συνεργατικούς χώρους εργασίας, ευέλικτες λύσεις στέγασης, αίσθηση κοινότητας και άμεση πρόσβαση σε φυσικό περιβάλλον, όπως η θάλασσα και η φύση. Η διάρκεια παραμονής κυμαίνεται από μερικές εβδομάδες (τουριστικό/δοκιμαστικό) έως 6-12 και περισσότερους μήνες για όσους έχουν βίζα. Η Visa επιτρέπει παραμονή 12 μηνών για non-EU/EEA.(DataReportal – Global Digital Insights)

Οι βασικοί λόγοι που επιλέγουν την Ελλάδα ως προορισμό εργασίας είναι η ποιότητα ζωής (κλίμα, θάλασσα, πολιτισμός), το ανταγωνιστικό κόστος ζωής σε σχέση με πολλές δυτικές πόλεις, οι βελτιωμένες ψηφιακές υποδομές στις πόλεις, η εύκολη πρόσβαση σε νησιά και εμπειρικές δραστηριότητες, καθώς και η ύπαρξη κοινοτήτων ψηφιακών νομάδων και συνεργατικών χώρων εργασίας που φέρνουν τους ανθρώπους κοντά, γεγονότα και meetups. Η nomad visa επιτρέπει νόμιμη παραμονή, ενώ υπάρχει και ελκυστικό φορολογικό καθεστώς.

Οι σημαντικότερες υπηρεσίες και υποδομές για τους ψηφιακούς νομάδες είναι το σταθερό fibre/5G internet με επιπλέον backup λύσεων, ποιοτικοί συνεργατικοί χώροι εργασίας (ήσυχες ζώνες, meeting rooms, events space), αξιόπιστη μακροχρόνια στέγη, υποστήριξη σε θεσμικά/φορολογικά θέματα, γρήγορη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και τοπικές κοινότητες. Οι συνεργατικοί χώροι εργασίας με πιστοποιήσεις ευεξίας/ESG ή με πρότυπα WELL αυξάνουν την ελκυστικότητα, όπως και οι υποδομές μεταφορών / προσβασιμότητα (π.χ. προς αεροδρόμια, νησιά).

Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους ψηφιακούς νομάδες που έρχονται για λίγες εβδομάδες και σε αυτούς που μένουν μήνες ή χρόνια. Όσοι μένουν μερικές εβδομάδες συχνά επιλέγουν πιο τουριστικά σημεία, κοντά σε όμορφα τοπία και δραστηριότητες. Αντίθετα, όσοι μένουν μήνες ή πάνω από 6-12 μήνες αναζητούν καλύτερη σταθερότητα στη διαμονή, φορολογικές διευκολύνσεις, πιο άνετους συνεργατικούς χώρους εργασίας, ίσως και χώρους co-living. Υπάρχει επίσης διαφορά στην κατανάλωση υπηρεσιών: οι μακροχρόνιοι ζουν πιο τοπικά, επιλέγουν τοπικά καταστήματα, δημόσιες μεταφορές και κοινωνική ενσωμάτωση, ενώ οι βραχυχρόνιοι είναι ουσιαστικά πιο πολύ τουρίστες.

Οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ψηφιακοί νομάδες είναι η ασάφεια φορολογικής κατοικίας και δηλώσεων για όσους μένουν πάνω από 183 ημέρες, η γραφειοκρατία και ασυνέπεια στην εφαρμογή visa/αδειών και η ανεπαρκής δικτύωση/backup internet σε απομακρυσμένα νησιά. Επιπλέον, παρατηρείται πίεση στις τιμές στέγασης σε δημοφιλή σημεία και έλλειψη αξιόπιστης αγγλόφωνης εξυπηρέτησης σε κάποιες υπηρεσίες (δημόσιες, υγείας, μετανάστευσης). Στις προτεινόμενες ενέργειες συγκαταλέγονται η απλοποίηση διαδικασιών (one-stop digital hub), σαφείς φορολογικοί κανόνες ή ειδικά καθεστώτα για ψηφιακούς νομάδες, επενδύσεις σε ψηφιακή υποδομή και στοχευμένα κίνητρα/προγράμματα συνεργασίας με δήμους και ιδιωτικό τομέα. Ειδικά στον τομέα της φορολογίας, αν κάποιος γίνει φορολογικός κάτοικος Ελλάδας (παραμονή > 183 ημερών), πρέπει να δηλώνει παγκόσμιο εισόδημα, γεγονός που θέτει προκλήσεις.

Παραδείγματα συνεργασιών που έχουν βοηθήσει την ανάπτυξη του οικοσυστήματος των digital nomads είναι τα τοπικά σχέδια, όπως “Work From Syros/Καλαμάτα” που συγκεντρώνουν προσφορά καταλυμάτων και υπηρεσιών, οι συνεργασίες coworking με τουριστικούς φορείς για πακέτα φιλοξενίας και εκδηλώσεων, καθώς και οι πρωτοβουλίες δήμων για πιλοτικά πακέτα υποδομών. Η ενσωμάτωση προτύπων WELL/ESG σε συνεργατικούς χώρους εργασίας και η προώθηση της ευεξίας ενισχύουν την αξιοπιστία και τη ζήτηση. Σε επίπεδο αγοράς, τα δεδομένα διεθνώς δείχνουν ισχυρή ανάπτυξη του flex office, στοιχείο που ευνοεί τις τοπικές συνεργασίες. Για παράδειγμα, εκτός από τις συνήθεις αίθουσες συνεδριάσεων που είναι εξοπλισμένες για βιντεοκλήσεις, η ViOS, η οποία θα ανοίξει ένα συνεργατικό χώρο εργασίας στο Ψυχικό, προσφέρει παροχές όπως γυμναστήριο, ήσυχους χώρους, αίθουσα μασάζ, ακόμη και σάουνα – όλες αυτές οι παροχές είναι σε ζήτηση από τους Digital Nomads, οι οποίοι είναι όλο και πιο απαιτητικοί αναφορικά με τις προσφερόμενες υπηρεσίες που αναζητούν.

Συμπερασματικά, η Ελλάδα έχει πλέον κερδίσει ορατότητα στον παγκόσμιο χάρτη των ψηφιακών νομάδων, με σαφείς ενδείξεις αυξανόμενης ζήτησης. Η συνέχεια θα κριθεί από το πόσο σταθερά θα βελτιώνονται οι υποδομές, το θεσμικό πλαίσιο και οι τοπικές πρωτοβουλίες, ώστε η χώρα να παραμείνει ελκυστική επιλογή για όσους εργάζονται εξ αποστάσεως.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ