Το απόγευμα της Παρασκευής 3 Οκτωβρίου 2025, ο Γρηγόρης Καψάλης, ο τελευταίος αυθεντικός εκφραστής της ηπειρώτικης ψυχής μέσα από το κλαρίνο του, έσβησε σε ηλικία 95 ετών. Εισήχθη την Πέμπτη στο Νοσοκομείο Χατζηκώστα Ιωαννίνων με λοίμωξη του αναπνευστικού και λίγες ώρες αργότερα κατέληξε, παραδίδοντας μια σπάνια παρακαταθήκη στη σύγχρονη μουσική παράδοση.

Γεννημένος στις 22 Αυγούστου 1929 στον Ελαφότοπο Ζαγορίου, μεγάλωσε σε μια οικογένεια βαθιά ριζωμένη στη μουσική. Ο παππούς, ο πατέρας και ο θείος του ήταν παραδοσιακοί κλαρινίστες, επηρεάζοντας καθοριστικά την πορεία του. Στα χρόνια της Κατοχής, άρχισε να πειραματίζεται με τις πρώτες νότες, παίζοντας σε μικρά γλέντια στα χωριά, ενώ η μαθητεία του συνεχίστηκε στο Αγρίνιο, όπου εμπνεύστηκε από τους μεγάλους μουσικούς του Ξηρομέρου.

Η δεκαετία του ’60 σηματοδότησε την αρχή μιας λαμπρής καριέρας, όταν ανέλαβε το πρώτο κλαρίνο στο ιστορικό συγκρότημα «Τα Τακούτσια». Εκεί διαμόρφωσε το προσωπικό του ύφος: ένας βαθύς, δωρικός ήχος, συνδυασμένος με σεβασμό προς τον χορευτή και αποφυγή περιττών εντυπωσιασμών. Για δεκαετίες, συνόδευσε τα πανηγύρια των χωριών του Ζαγορίου και της Ηπείρου, ενώ ταξίδεψε στην Ευρώπη, την Αμερική, τον Καναδά και την Αυστραλία, μεταφέροντας τις μελωδίες της πατρίδας στην ομογένεια.

Η τέχνη του αποτυπώθηκε σε δίσκους, ζωντανές ηχογραφήσεις συλλόγων, καθώς και ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά αρχεία. Μια αξέχαστη στιγμή ήταν η συμμετοχή του στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 1993, σε ένα αφιέρωμα στους θρύλους του κλαρίνου. Ωστόσο, η καρδιά του ανήκε στα πανηγύρια, όπου το κλαρίνο γινόταν ένα με τη φωνή του λαού.

Δίδαξε στο Μουσικό Γυμνάσιο Δολιανών, μεταλαμπαδεύοντας σε δεκάδες νέους μουσικούς όχι μόνο την τεχνική αλλά και το ήθος του παραδοσιακού οργανοπαίχτη. Με βαθύ σεβασμό, ερμήνευε μοιρολόγια και παραδοσιακά τραγούδια, εντάσσοντας τη φωνή του στο σύνολο. Συνεργάστηκε με κορυφαίους οργανοπαίχτες και τραγουδιστές, όπως ο Χρήστος Ζώτος και ο Γιάννης Παπακώστας, αφήνοντας πίσω του κοινές ηχογραφήσεις που αποτελούν ζωντανή μνήμη.

Παρέμεινε αφοσιωμένος στην αυθεντικότητα της ζαγορίσιας μουσικής, απορρίπτοντας τις ευκολίες του «νεοδημοτικού». Θεωρούσε το πανηγύρι ως μια ιεροτελεστία που ένωνε την κοινότητα, με το κλαρίνο να καθοδηγεί τον χορό.

Ο Γρηγόρης Καψάλης αφήνει πίσω του έναν ανεκτίμητο πλούτο: το ήθος του χορού, το μέτρο του γλεντιού, την αίσθηση ότι το κλαρίνο είναι μια φωνή που μιλά σε κάθε εποχή. Ήταν ο τελευταίος μιας γενιάς που στήριξε την παράδοση, διατηρώντας την ζωντανή και επίκαιρη.

Η κηδεία του αναμένεται να ανακοινωθεί σύντομα. Μέχρι τότε, οι πλατείες της Ηπείρου σιωπούν, σαν να περιμένουν τον ήχο του κλαρίνου που τις συντρόφευσε για έναν αιώνα.