Μαζί με τον πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, Θανάση Τσιάνο, κάνουμε ένα ταξίδι στους δρόμους της Αθήνας του χθες και του σήμερα, αναζητώντας λύσεις για το κυκλοφοριακό κομφούζιο που ταλανίζει την πόλη. Θυμός, άγχος, νεύρα συνθέτουν την καθημερινότητα του οδηγού στην Αθήνα, καθώς εξωραΐζει την άδεια Αθήνα του παρελθόντος, αναρωτώμενος πού χάθηκαν οι άδειοι δρόμοι της δεκαετίας του ’70 και πώς θα δοθεί λύση στο σημερινό χάος.

Ο κ. Τσιάνος, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, έχοντας μεγαλώσει με τα κείμενα των 4Τροχών, που γιορτάζουν 55 χρόνια κυκλοφορίας, είναι ο κατάλληλος για να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, «θυμάμαι να διαβάζω φανατικά το περιοδικό από τη δεκαετία του ’90. Τη δεκαετία του ’70 ο κόσμος μετακινούνταν κυρίως με λεωφορεία, καθώς δεν υπήρχαν πολλά ιδιωτικά αυτοκίνητα. Ωστόσο, σε οποιαδήποτε περίοδο και αν ανατρέξουμε, θα διαπιστώσουμε ότι αναφέρονται προβλήματα».

Ακόμη και από το 1949, ο Ηλίας Κριμπάς, γενικός διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων, ανέφερε στην επετηρίδα του ΤΕΕ Τεχνικά Χρονικά: «Το γεγονός […] της πυκνής κυκλοφορίας δεν δικαιολογεί το ανακάτωμα αυτοκινήτων καὶ πεζών επί του οδοστρώματος». Άρα, το κυκλοφοριακό χάος υπήρχε πολύ πριν από τη γέννηση των 4Τροχών, όχι λόγω του αριθμού των αυτοκινήτων, αλλά λόγω ακατάλληλου πολεοδομικού σχεδιασμού, ανεπαρκούς νομοθετικού πλαισίου και ελλιπούς κυκλοφοριακής παιδείας.

Ο πολεοδομικός σχεδιασμός παραμένει μια ανεπούλωτη πληγή, σύμφωνα με τον κ. Τσιάνο, καθώς η Αθήνα «πολεοδομείται» χωρίς κυκλοφοριακό πλάνο. «Στην Αττική, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν υπήρχε ένας συντονισμένος πολεοδομικός και κυκλοφοριακός σχεδιασμός. Ποτέ δεν υπήρχε πλάνο. Για παράδειγμα, δεν συνεκτιμήθηκε πού πρέπει να βρίσκεται το αεροδρόμιο, πού το λιμάνι, πού τα logistics. Επικρατούσε μια αναρχία».

Αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι τα τελευταία 55 χρόνια έχουν σημειωθεί βελτιώσεις. «Αρχικά έχουμε πολύ λιγότερα θανατηφόρα ατυχήματα στους δρόμους. Το 2000, πάνω από 2.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην άσφαλτο, όταν στο τέλος του 2025 οι θάνατοι θα είναι λιγότεροι από 500, όπως εκτιμάται». Σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι νέοι αυτοκινητόδρομοι, η νέα τεχνολογία των αυτοκινήτων και η αλλαγή της οδηγικής κουλτούρας.

Σημαντική βελτίωση σημειώθηκε και στο σύστημα μεταφορών. «Τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 αρχίσαμε να κατασκευάζουμε γέφυρες και σήραγγες, σε συνεργασία με ξένους. Στις επαρχιακές πόλεις ξεκίνησε η ασφαλτόστρωση των χωματόδρομων, κατασκευάστηκαν αεροδρόμια, λιμάνια και αυτοκινητόδρομοι που συρρίκνωσαν τους χρόνους των μετακινήσεων». Η περίοδος προετοιμασίας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν ιδιαίτερα σημαντική, με πολύ καλό συντονισμό μεταξύ ιδιωτικού τομέα, πολιτικής ηγεσίας και τοπικής αυτοδιοίκησης.

Ωστόσο, η κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας έβαλε τέλος σε μια μακρά περίοδο ανάπτυξης του συστήματος μεταφορών. «Η κρίση σηματοδότησε την υποβάθμιση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, την αδυναμία συντήρησης του οδικού δικτύου, την υπονόμευση της διαδικασίας ανάπτυξης εναλλακτικών προτύπων μετακίνησης».

Σήμερα, το κυκλοφοριακό χάος της Αθήνας παραμένει ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα. «Μία ώρα για να διασχίσεις τον Κηφισό είναι κάτι τρελό», τονίζει ο κ. Τσιάνος, εξηγώντας ότι το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό. «Τα αυτοκίνητα αυξήθηκαν, αλλά ο δείκτης ιδιοκτησίας ΙΧ είναι χαμηλός σε σχέση με την Ευρώπη. Το πρόβλημα είναι η χρήση του ΙΧ».

Σημαντικό ρόλο παίζει και η παλαιότητα του στόλου κυκλοφορούντων οχημάτων. «Μεγάλης ηλικίας οχήματα σημαίνουν βλάβες, που με τη σειρά τους οδηγούν σε προβλήματα».

Για τον κ. Τσιάνο, η ανανέωση του στόλου κυκλοφορούντων ΙΧ αποτελεί αδήριτη ανάγκη. «Το κράτος αντλεί πάνω από 8 δισ. ευρώ τον χρόνο από τον Έλληνα οδηγό. Παρ’ όλα αυτά, έχουμε τον πιο παλιό στόλο ΙΧ στην Ευρώπη».

Πώς, όμως, θα μπορούσε να εξομαλυνθεί το κυκλοφοριακό στην Αθήνα; Ο κ. Τσιάνος προτείνει λύσεις που ξεκινούν από τον Κηφισό. «Σε όλο το μήκος του Κηφισού θα πρέπει να υπάρχουν τέσσερις λωρίδες κυκλοφορίας, ώστε να λυθεί το «φαινόμενο του μπουκαλιού».

Απαραίτητες είναι, επίσης, οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού, ο Τριπλός Κόμβος του Σκαραμαγκά και οι επεμβάσεις στη Λεωφ. Βουλιαγμένης. «Πρώτα πρέπει να αναβαθμιστεί η Λεωφ. Βουλιαγμένης με ανισόπεδους κόμβους για τον διπλασιασμό της χωρητικότητάς της, ώστε να μη συμπέσουν τα έργα με τη λειτουργία του Ελληνικού».

Γιατί, όμως, έχουν «παγώσει» τα συγκεκριμένα έργα; «Υπάρχει αδράνεια λόγω έλλειψης κονδυλίων και πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων. Κανείς δεν παίρνει την ευθύνη».

Βασικό πυλώνα αποτελεί και η αναβάθμιση των συγκοινωνιών. «Σήμερα γίνεται μια προσπάθεια να ενισχυθούν τα ΜΜΜ, με αιχμή του δόρατος την κατασκευή της Γραμμής 4 του Μετρό. Χρειαζόμαστε πολλές γραμμές Μετρό».

Είναι, όμως, τα οδικά έργα που πρέπει να τεθούν στην κορυφή της ατζέντας; Ή μήπως η αναβάθμιση των ΜΜΜ; «Όλα πρέπει να γίνουν ταυτόχρονα. Οποιαδήποτε ενέργεια γίνει αυτόνομα, χωρίς να πλαισιώνεται από τις υπόλοιπες, είναι δεδομένο ότι δεν θα επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα».

Ο κ. Τσιάνος απαντά και στις πεσιμιστικές φωνές που υποστηρίζουν ότι η Αθήνα είναι καταδικασμένη να συμβιώσει με το κυκλοφοριακό. «Πράγματι, όσο χώρο δίνεις στο αυτοκίνητο, θα τον πάρει. Αλλά πρέπει να δημιουργείς νέους χώρους ώστε να υπάρχουν δρόμοι κάτω από το όριο κορεσμού», καταλήγει.