Στον κόσμο των επιχειρήσεων, μια αλλαγή φέρνει ανατροπές: οι εταιρείες προετοιμάζονται για μια εποχή όπου η εργασία θα λιγοστεύει για τους υπαλλήλους τους.

Η Microsoft, ένας κολοσσός που «ανθεί» σύμφωνα με τον CEO της, Satya Nadella, είδε τα κέρδη της να εκτινάσσονται κατά 25% και την χρηματιστηριακή της αξία να αγγίζει τα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια. Κι όμως, παράλληλα, απολύει χιλιάδες εργαζομένους. Μία αντίφαση που σοκάρει.

Η επιδίωξη για ένα πιο ευέλικτο εργατικό δυναμικό δεν είναι κάτι καινούργιο, ειδικά σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας. Οι εταιρείες προσπαθούν να περιορίσουν τις σπατάλες, μειώνοντας το προσωπικό και εξαλείφοντας την αναποτελεσματικότητα. Όμως, σήμερα, δεν πρόκειται απλώς για την επίτευξη περισσότερων αποτελεσμάτων με λιγότερους ανθρώπους. Προετοιμάζονται για μια εποχή όπου η εργασία θα είναι συνολικά λιγότερη.

Οι επικεφαλής των επιχειρήσεων υποστηρίζουν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) «ανασχεδιάζει» τις θέσεις εργασίας αντί να τις εξαλείφει, όμως οι τίτλοι των ειδήσεων λένε μια διαφορετική ιστορία. Η Microsoft, η Intel και η BT είναι μόνο λίγες από τις μεγάλες εταιρείες που ανακοινώνουν χιλιάδες απολύσεις, άμεσα συνδεδεμένες με την AI.

Στο παρελθόν, οι απολύσεις αντιμετωπίζονταν ως δυσάρεστες αλλά αναγκαίες αποφάσεις. Τώρα, η διοίκηση τις αντιμετωπίζει ως σημάδι προόδου, επιδιώκοντας μεγαλύτερα κέρδη με λιγότερους ανθρώπους.

Για τον κλάδο της τεχνολογίας, τα έσοδα ανά εργαζόμενο έχουν γίνει κρίσιμος δείκτης απόδοσης. Start-ups καυχιούνται για την δημιουργία εταιρειών με μικρές ομάδες, ενώ ένας ιστότοπος με το όνομα "Tiny Teams Hall of Fame" καταγράφει εταιρείες που αποφέρουν δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια με ελάχιστους υπαλλήλους.

Ο Sam Altman της OpenAI προβλέπει την άνοδο μιας εταιρείας ενός ατόμου αξίας 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων. Αυτό μπορεί να φαίνεται υπερβολικό, όμως τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα μετασχηματίζουν ήδη την εργασία γραφείου. Νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται και κάποιοι εργαζόμενοι ανακατανέμονται, αλλά πολλές θέσεις θα καταργηθούν. Οι εταιρείες δηλώνουν ότι τα καθήκοντα ορισμένων υπαλλήλων απλά δεν υφίστανται πλέον.

Η πρόσληψη προγραμματιστών έχει μειωθεί δραματικά. Παραδείγματα της ανωτερότητας της AI απέναντι στους ανθρώπους πληθαίνουν. Μία από τις Big Four εταιρείες μείωσε τον χρόνο εκπόνησης ερευνών κατά 75%, ανακτώντας 3.600 ώρες αναλύσεων μέσω αναφορών που δημιουργούνται από AI.

Οι νεότεροι εργαζόμενοι θα έπρεπε να ανησυχούν ιδιαίτερα. Ολόκληρα "σκαλοπάτια" στην επαγγελματική ιεραρχία δέχονται πλήγματα, υπονομεύοντας τις παραδοσιακές επαγγελματικές διαδρομές. Η μετεγκατάσταση εργασιών στο εξωτερικό, η δημοσιονομική πειθαρχία μετά την Covid και τα χρόνια χαμηλής ανάπτυξης επιδεινώνουν την κατάσταση, αλλά η AI αυξάνει τις πιέσεις.

Ο Dirk Hahn, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας προσλήψεων Hays, δήλωσε ότι η άνοδος της AI θα μπορούσε να περιορίσει την ανάκαμψη σε ορισμένους νεότερους διοικητικούς ρόλους. Αν τα θεμέλια διαβρώνονται, πού αφήνει αυτό τους μελλοντικούς εργαζόμενους; Τι μορφή παίρνουν οι οργανισμοί αν υπάρχουν λιγότερες θέσεις εργασίας και θέσεις μεσαίας διοίκησης; Οι αγωγοί επαγγελματικής ανάπτυξης και ηγεσίας πρέπει να επαναπροσδιοριστούν.

Οι συνέπειες είναι τόσο πολιτισμικές όσο και οικονομικές. Αν οι θέσεις εργασίας δεν είναι εύκολα διαθέσιμες, θα διατηρήσει ένα πανεπιστημιακό πτυχίο την αξία του; Οι καριέρες γίνονται όλο και πιο "ελισσόμενες" και μη γραμμικές. Η άνοδος της freelancing εργασίας και της πρόσληψης εργολάβων έχει ήδη κατακερματίσει τη φύση της εργασίας, και η AI θα επιταχύνει αυτή τη διαδικασία.

Είναι άραγε οι πιο "λιτές" επιχειρήσεις πράγματι καλύτερες; Δεν είναι σίγουρο ότι είναι πιο ανθεκτικές, ακόμη κι αν παρουσιάζουν καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα. Η ταχύτερη λήψη αποφάσεων και τα χαμηλότερα γενικά έξοδα είναι θετικά, αλλά μήπως αυτό σημαίνει λιγότερους πόρους για Έρευνα και Ανάπτυξη, νομικές λειτουργίες ή συμμόρφωση; Τι γίνεται με την ικανότητα μιας εταιρείας να αντέξει σοκ – από διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα μέχρι την αποχώρηση εργαζομένων και, γιατί όχι, ανεξέλεγκτα ρομπότ;

Ορισμένες εταιρείες, όπως η Klarna, έχουν αλλάξει κατεύθυνση, διαπιστώνοντας ότι η απόλυση εκατοντάδων υπαλλήλων και η εξάρτηση από την AI οδήγησαν σε χειρότερη εμπειρία εξυπηρέτησης πελατών. Τώρα, η εταιρεία τους θέλει πίσω.

Οι tech bros που προβάλλουν εταιρείες με ελάχιστο προσωπικό, υποτιμούν την πολυπλοκότητα των επιχειρηματικών λειτουργιών και των εταιρικών κουλτουρών που βασίζονται σε πολύ ανθρώπινες σχέσεις και αλληλεπιδράσεις.

Στην πραγματικότητα, ενώ η AI μπορεί να διαχειριστεί τη ρουτίνα, θα πρέπει να δοθεί μια νέα έμφαση στον άνθρωπο – από τη δημιουργικότητα και τη συναισθηματική νοημοσύνη μέχρι την πολύπλοκη κρίση.

Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν επενδύσουμε σε εκείνους που φέρνουν αυτές τις ιδιότητες και διδάσκουν την επόμενη γενιά εργαζομένων – και αυτή τη στιγμή, η πόρτα κλείνει για πολλούς από αυτούς.